Reactie op recensie "thirteen reasons why"

Recensie “Thirteen reasons why” – Jay Asher 
Natasja Plug
In reactie op de recensie van Tom Hanekamp

Titel: Thirteen reasons why
Auteur: Jay Asher
Jaar van uitgave: 2007
Plaats van uitgave: Rotterdam
Uitgeverij: Lemniscaat

Jay Asher heeft met “Thirteen reasons why” inderdaad een boek geschreven dat jongeren zal aanspreken. Het thema van het boek, de zelfmoord van tiener Hannah Baker, is iets waarmee jongeren vandaag de dag maar al te vaak geconfronteerd worden. Een geval dat bij menigeen wellicht nog vers in het geheugen ligt is het verhaal van Amanda Todd, wiens reputatie verwoest werd door moedwillige verspreiding van beelden via het internet en de reacties (pesterijen) van haar peers naar aanleiding van die beelden. Het ziet ernaar uit dat Jay Asher in het beklemmende “Thirteen reasons why” heeft willen laten zien dat zelfs ogenschijnlijk onbelangrijke voorvallen op een bepaalde manier geïnterpreteerd kunnen worden en zodanig kunnen leiden tot een niet meer te “resetten” beeld van een slachtoffer, in dit geval Hannah Baker. Dit geeft voor jongeren stof tot nadenken: hoe kijk je zelf naar anderen op basis van wat je hoort of ziet? in hoeverre draag je zelf misschien bij aan het in stand houden van een bepaalde beeldvorming over een ander? Ben je zelf al eens het slachtoffer geweest van roddels die een eigen leven zijn gaan leiden? In hoeverre ben je zelf bij machte om het tij van een ongewilde en niet verdiende reputatie te keren? In hoeverre kun je je inleven in de keuze van Hannah om een einde te maken aan haar leven?

Twee vertelperspectieven

In “thirteen reasons why” “horen” we afwisselend de stem van Hannah Baker en de “vertelstem” van de andere hoofdpersoon, Clay Jensen. Hannah heeft zeven cassettebandjes ingesproken, die gericht zijn aan dertien leeftijdgenoten (één kantje per persoon), die – vaak zonder dat ze er zelf erg in hebben gehad – bijna allemaal een bijdrage hebben geleverd aan een slechte reputatie van Hannah, wat uiteindelijk leidt tot haar zelfgekozen dood. Hoofdpersoon Clay beluistert haar tapes. In het boek staat de “stem” van Hannah in een andere kleur afgedrukt, om de twee verhaallijnen (die van haar en Clay) goed te kunnen scheiden. De twee vertelperspectieven zijn interessant voor de lezer: deze krijgt via Hannah langzamerhand zicht op de gebeurtenissen die zich hebben afgespeeld en Hannah’s interpretatie hiervan, daarnaast wordt Clay gevolgd in zijn pogingen om alle gebeurtenissen in Hannah’s verhaal in de tijd te plaatsen en om zijn eigen interpretatie te vergelijken met die van Hannah, teneinde haar te begrijpen. Het volgen van twee verhaallijnen (of eigenlijk beter gezegd: een verhaallijn – de ingesproken tapes – ín een ander) vereist wat concentratie van de lezer. De lezer volgt de bewegingen van Clay door de dag heen, terwijl deze de tapes beluistert. Het wordt al snel duidelijk dat Hannah voor alle dertien ontvangers van de cassettes een plattegrond heeft achtergelaten, waarop ze een aantal locaties heeft gemarkeerd. Clay besluit een aantal van deze plekken te bezoeken. De lezer volgt hem, terwijl hij de ervaringen van Hannah met deze “hotspots” in haar leven probeert te doorgronden. De gebeurtenissen die zich op dat moment daadwerkelijk afspelen worden zo afgewisseld met het verhaal van Hannah en Clay’s interpretaties en flashbacks op wat zij vertelt.

Stof tot nadenken

Het boek eindigt met een interview met de auteur (“Thirteen reasons why” – tussen de regels door), waarin hij o.a. vertelt waar het idee van het boek vandaan komt, wat hij met dit boek wil overbrengen en wat hij jongeren aanraadt die zich in Hannah herkennen. Hierin komt duidelijk naar voren dat Jay Asher niet van mening is dat dit verhaal maar voor zichzelf moet spreken, maar dat hij met dit boek wel degelijk iets te melden heeft. Het kan daarmee op school ook ingezet worden bij vakken als maatschappijleer of levensbeschouwing.

Voor wie?

Ik ben het met Tom eens dat het boek, ondanks de zware materie, geschikt is voor lezers vanaf ongeveer 15 jaar. De twee verhaallijnen lezen, hoewel je er wel bij moet blijven, lekker weg en geven het idee dat je naar een film aan het kijken bent. De lezer weet in het begin van het boek al dat Hannah zelfmoord heeft gepleegd, maar zal door willen blijven lezen om alle puzzelstukjes boven te krijgen die hebben geleid tot haar zelfgekozen dood. De emoties lopen hoog op en zijn herkenbaar, dit zal jonge lezers aanspreken. Zo is bijvoorbeeld het gevoel van beklemming en angst voor de eigen reputatie, waarmee Hannah de dertien ontvangers confronteert, duidelijk voelbaar. Ook het maatschappelijke karakter van het boek (de auteur maakt met dit boek bijvoorbeeld duidelijk dat depressie en  zelfmoord vaak nog niet worden begrepen of worden afgedaan als aandachttrekkerij) maakt het aantrekkelijk voor jonge lezers.

Literatuur:

Van Coillie, J. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. Hoe werken (met) kinder- en jeugdboeken? Biblion, Leidschendam.

Asher, J. (2007). Thirteen reasons why. Een testament…  Lemniscaat, Rotterdam.