Recensie Onder de ketchupwolken door Tamara Severin-Wijnstekers

Recensie Onder de ketchupwolken
door Tamara Severin-Wijnstekers

Auteur: Annabel Pitcher

Jaar van uitgave: 2014

Titel: Onder de ketchupwolken

Plaats van uitgave: Amsterdam

Uitgeverij: Moon

Samenvatting

Ik heb iets verkeerds gedaan. Wat ik heb gedaan is afschuwelijk, en weet je wat het ergste is? Ik ben ermee weggekomen. 
Zoe Collins loopt rond met een afschuwelijk geheim en durft niemand in vertrouwen te nemen. Op een dag hoort ze van het bestaan van Stuart Harris, een veroordeelde die in de dodencel wacht op de uitvoering van zijn doodvonnis. Als er iemand is die iets van geheimen, leugens en verraad afweet, dan hij wel, denkt Zoe. Ze besluit hem te schrijven en haar verhaal te vertellen.

Schrijfstijl

Na het lezen van de flaptekst was ik nieuwsgierig geworden naar het verhaal. Ik lees graag spannende verhalen, met een misdadig tintje. Echter is het boek me tegen gevallen. 
Toen ik begon aan het boek had ik moeite om er door heen te komen. De hoofdpersoon gebruikt in haar brieven veel woorden om dingen te beschrijven. "De jam linksboven komt van mijn boterham. Zelfgemaakte frambozenjam. Door mijn oma gemaakt. Ze is al zeven jaar dood, en het laatste wat ze deed was jam maken. Zo'n beetje. Als je niet let op de weken dat ze in het ziekenhuis lag aan van die hartdingen die pieppiep doen als je geluk hebt, en pie-ie-ie-iep als je pech hebt." (Onder de ketchupwolken, p. 9). Hierdoor wordt er wel een duidelijk beeld van Zoe's werkelijkheid geschetst, maar ze springt van de hak op de tak en komt van de ene gedachte in de andere om vervolgens weer terug te gaan naar waar ze vandaan kwam. Dit leverde bij mij irritatie en onrust op tijdens het lezen. "Het fijnste aan dit schuurtje is absoluut dat er geen ogen zijn. Er zijn helemaal geen ogen, behalve de acht van de spin, en die kijken niet naar me. De spin zit in het web op de vensterbank door het glas te staren naar het silhouet van de boom, de wolk en de halve maan, die zilverkleurig wordt weerspiegeld in haar ogen terwijl ze denkt aan vliegen of zoiets." (Onder de ketchupwolken, p. 31).

Het boek heeft een originele opbouw. Het boek bestaat alleen uit brieven die de hoofdpersoon schrijft aan de gedetineerde Stuart Harris, die in zijn dodencel wacht op zijn doodvonnis. In iedere brief geeft de hoofdpersoon eerst een beschrijving van de dingen van alle dag, op dit moment, om vervolgens steeds een gedeelte van haar geheim te vertellen. Dit speelt zich precies een jaar later af. "Vannacht ben ik moe, maar ik ga het toch doen, en ik begin op de dag na Dots ongeluk. DEEL VII Ik stond op de stoep voor het huis te wennen aan de kou toen mam ineens zei dat ze me naar school zou brengen." (Onder de ketchupwolken, p. 142).

Overeenkomsten met de realiteit
In het boek draait het vooral om het geheim dat Zoe met zich meedraagt. Ze heeft een moord op haar geweten en vergelijkt zichzelf met een gedetineerde die zijn vrouw heeft neergestoken en vervolgens zijn buurvrouw heeft doodgeschoten. "Op de website staat dat u het zichzelf nooit zult vergeven, maar in elk geval weet u nu dat er mensen op de wereld zijn die slechter zijn dan u. U was zo dapper om uw fout op te biechten, maar ik ben te laf om in een brief te onthullen wie ik in werkelijkheid ben." (Onder de ketchupwolken, p. 14). Het gegeven dat een meisje van 17 een moord op haar geweten heeft, is op zich niet erg realistisch.
Dit wordt versterkt door de beschrijving van de situatie waarin het geheim onthuld wordt. Gedurende het hele verhaal wordt hier naartoe gewerkt, dat is tenslotte de reden dat Zoe de brieven schrijft. Doordat de spanning wordt opgebouwd, had ik een vreselijke, brute daad verwacht. Na het lezen van de passage van 'de moord' lijkt het voor mij meer om een ongeluk te gaan. Het hoogtepunt viel me dus behoorlijk tegen.

Dat gebeurtenissen door jongeren anders worden beleefd en dus ook andere gevoelens met zich mee kunnen nemen, is wederom wél erg realistisch. Het is de vraag hoe de schrijfster het in dit geval bedoeld heeft. 

Daarnaast komen er ook veel passages voor die wel erg de realiteit weergeven. Zo raakt Zoe plotseling tot over haar oren verliefd op een onbekende jongen die haar op een feestje ineens in het oog springt. "En toen was hij er ineens, tegen de deurpost geleund en geamuseerd kijkend. Hij ving mijn blik op, of misschien ving ik de zijne op, of misschien vingen ze elkaar tegelijkertijd." (Onder de ketchupwolken, p. 43). Ook hebben de ouders van Zoe regelmatig ruzie, hier maakt zij zich erge zorgen over en vraagt zich af of haar ouders zullen gaan scheiden. "Meneer Harris, ik wist zeker dat ze naar een advocaat gingen om de scheiding in gang te zetten. Ik liet me op een traptree zakken en voelde me misselijk." (Onder de ketchupwolken, p. 77). Dit zijn twee voorbeelden van herkenbare en meer realistische situaties. 

Het boek zet aan tot denken

Ondanks dat ik niet te spreken ben over het plot van het verhaal, zet het boek wel regelmatig aan tot denken. Naast een ontspannende en emotieve functie, kent het boek naar mijn idee ook een zingevende functie (Coillie, 2007). Is het oké hoe de hoofdpersoon omgaat met haar geheim? Of zou ze het moeten opbiechten om verder een goed leven te kunnen hebben? "Ik zou wel alles willen doen om te vergeten. Alles. De spin opeten, in mijn blootje boven op het schuurtje staan, of de rest van mijn leven wiskundehuiswerk maken." (Onder de ketchupwolken, p. 104). Zoe krijgt veel medelijden van de mensen om haar heen (familie, vrienden, school), maar dit voelt voor haar niet als gewenst. "Ik vond het vreselijk dat ze zo lief deed, ze streek over mijn arm en zei dat ik moest doorademen, en ze zei dat het zo goed met me ging en dat ik zo dapper was en dat het haar speet, alsof het haar schuld was en niet de mijne dat zijn lichaam in een doodskist lag." (Onder de ketchupwolken,  p. 32). De hoofdpersoon schrijft brieven om van haar schuldgevoel af te komen, ze lijkt niet van plan om haar geheim op te biechten. Tegen het einde van het verhaal lijkt dit even het geval te zijn en als lezer was ik teleurgesteld in het feit dat ze het uiteindelijk niet deed. Dit komt omdat haar moeder ook een groot geheim aan Zoe opbiecht. " 'Wat het ook is, je moet het loslaten. Dat is moeilijk, Zoe. Maar je moet het jezelf vergeven.' Toen ik opstond, richtte mam haar aandacht weer op de thee, maar toen ik in de gang was, ging ik niet naar de voordeur. Ik liep de keuken in. Langzaam haalde ik de laatste brief uit mijn zak - einde verhaal - en gooide hem in de vuilnisbak." (Onder de ketchupwolken, p. 281). 

Het verhaal zet in ieder geval continu aan tot nadenken over ‘het goede’ en ‘het kwade’. Dit sluit ook aan bij de thematiek van een young adult boek en zou daarom interessant kunnen zijn voor de doelgroep. Het geheim van Zoe is wel te vergelijken met andere soorten dilemma’s waar jongeren mee kampen en mee te maken hebben. 

Goed boek voor young adults?

Coillie (2007) onderscheidt verschillende leesfasen. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is er een literatuur ontstaan die zich specifiek richt tot jongeren ouder van vijftien jaar (Coilllie, 2007). De kenmerken die Coillie (2007) noemt voor deze literatuur zijn terug te vinden in het boek ‘Onder de ketchupwolken’. 

• De hoofdpersoon Zoe is 17 jaar en bevindt zich daarmee op de grens van de volwassenheid. 
• Ook de psychologie van de hoofdpersoon staat centraal. Dichterbij haar als persoon en haar gedachtes kun je niet komen. Ze schrijft brieven aan een gedetineerde en is in deze brieven heel open en eerlijk. Alsof ze een dagboek schrijft. "Wilt u het ergste weten? Ik kwam ermee weg. Niemand is erachter gekomen dat ik er verantwoordelijk voor ben. Niemand heeft ook maar het flauwste benul, en ik loop vrij rond en zeg de juiste dingen en doe de juiste dingen, maar vanbinnen lijk ik wel te gillen." (Onder de ketchupwolken, p. 14).
• In het verhaal gaat het vooral over de relatie die de hoofdpersoon heeft met twee jongens. Seksualiteit speelt hierbij een grote rol."Max lag op me met een woeste blik in zijn ogen terwijl hij zich klaarmaakte om me te kussen. Zijn mond kwam terecht op mijn wang, op mijn oor, en op mijn sleutelbeen, en hij ging steeds lager, terwijl hij mijn topje omhoogtrok." (Onder de ketchupwolken, p. 49)
• Ook kampt de hoofdpersoon met meerdere levensvragen die herhaaldelijk terug komen. Ik vond het verhaal geen verhaal met een complexe structuur. De hoofdpersoon schrijft steeds een brief waarin ze eerst iets vertelt over het hier en nu en vervolgens steeds een jaar terugblik en zo beetje bij beetje haar verhaal vertelt en het geheim onthult. Dit is echter wel een originele en afwisselende opbouw. 

Onder de Ketchupwolken voldoet dus aan alle kenmerken. Het boek zal daarom goed in de smaak vallen bij jong volwassenen. Echter viel de pointe me tegen, wat er voor kan zorgen dat je het boek met een teleurgesteld gevoel zal uitgelezen. 

Bronnen:

• Pitcher, A. (2014). Onder de ketchupwolken. Amsterdam: Moon.
• Collie, J.V. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. Leuven: Davidfonds Uitgeverij