Auteur: Caja Cazemier
Uitgeverij: Ploegsma Kinder- en jeugdboeken, Amsterdam
Uitgavejaar: 2015.
Samenvatting:
Mirte zit in de tweede klas en heeft een leuke vriendinnengroep. Samen hebben ze een zeer sociaal bewogen leven. Lief en leed delen ze op allerlei vormen van sociale media: Facebook, Twitter, Snapchat, Whatsapp, Tinder, enzovoorts. Hun telefoons staan niet stil, thuis en op school, en iedereen die dat wil kan hun volgen en 'vrienden' van hun worden. Zonder er bij stil te staan accepteert Mirte iemand op Facebook, die zich Twan noemt en begint daarmee te chatten. Gaandeweg blijkt deze jongen van alles van haar te willen en ligt er gevaar op de loer. Hoe gaat Mirte hiermee om? En durft ze eerlijk te zijn tegen haarzelf, haar vriendinnen en haar familie?
Persoonlijk waardeoordeel.
– Thema.
Caja Cazemier, schreef in 2007 het jeugdboek Vamp naar aanleiding van berichtgevingen in het nieuws van 'grooming' via internet: het aanzetten tot en doen van seksueel misbruik bij minderjarigen door volwassenen. Dat was destijds een nieuw verschijnsel. Dit boek #selfie uit 2015 is een aanpassing van Vamp. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van sociale media en ook de actualiteit van nieuwe 'grooming' praktijken, zoals de zaak Frank R. uit 2013, maakten het noodzakelijk voor de schrijfster om deze te implementeren in dit boek.
Ondanks dat het onderwerp vrij zwaar is, weet Cazemier de lezer van begin tot eind te boeien. Dat komt omdat Mirte en haar leeftijdsgenootjes precies als echte pubers, spreken, denken en handelen. Ze willen er graag allemaal bij horen, ze willen geliefd zijn, ze zoeken de grenzen op, ze hunkeren naar zelfstandigheid en naar voor 'vol' aangezien worden. Dat levert de nodige strijd op met ouders en school, maar ook met zichzelf en binnen de groep.
Hoe verstandig met sociale media om te gaan,vormt de basis van conflicten.
Groepsdruk en het al dan niet geliefd zijn, zien we terug komen in een scene waarin Masha, Mirtes klasgenootje, vol trots haar rapport met achten en negens laat zien op Instagram. Ze krijgt daar heel veel negatieve commentaren op en uiteindelijk haalt ze het bericht eraf. Ook Mirthe plaatst regelmatig haar ongenoegen over haar ouders op de sociale media. Het lucht haar op om te klagen via deze weg en ze is heel tevreden als deze opmerkingen geliket worden. “We kletsten nog even en daarna ging ik op Facebook, Twitter en Instagram langs om te kijken hoeveel mensen mijn berichten over mijn ouders geliket hadden. Het voelde goed om te lezen dat anderen hen ook te streng vonden. Masha's rapport was verdwenen, zag ik even later. Verstandig.(Cazemier p.39)”.
De grenzen in het gebruik van de sociale media worden gesteld door school en ouders, maar niettemin opgezocht, opgerekt en ruim overschreden door de jongeren.
Hoe belangrijk is bijvoorbeeld het maken van huiswerk ten opzichte van de sociale media? Dat blijkt uit de maatregelen die Mirtes ouders treffen zodat Mirte, naar ze hopen, meer doet aan haar huiswerk.” 'Vanaf nu ga je op vaste tijden huiswerk maken', zei mam beslist. 'Ook ga je nu niet meer zo vaak op de computer en 's avonds na negen uur blijven laptop en tablet beneden. Het is beter voor je nachtrust als je kort voor het slapen niet meer aan het computeren bent'. (Cazemier, p36)”.
Daarnaast voelt het vriendinnetje Lauren zich niet meer de baas over haar telefoon. Ze is eraan verslaafd en ze voelt zich geleefd door anderen. “'Je snapt het niet. Die telefoon... Hij is de baas, lijkt wel. Ik wil het eigenlijk niet, maar het is wel zo. Ik wil voor school werken, maar ik word steeds afgeleid.' (Cazemier, p. 79)”.
Lauren krijgt daarnaast van het spelen van het internetspelletje MeDoll een laag zelfbeeld. “ 'Mijn MeDoll is zo lekker slank, al die meiden daar zijn slank'. 'Meiden?'zei ik.'Het zijn poppen hoor, het is maar een spelletje.'Ik was zelf verbaasd over mijn antwoord. Was mijn eigen Medoll niet ook altijd een soort tweede ik geweest?' Ik keek naar Laurens figuur op bed en zag ineens dat ze was afgevallen. Was dat het? (Cazemier, p. 66)”.
De grootste grensoverschrijdende situatie doet zich voor in de chatgesprekken tussen Mirte en Twan. Het proces van grooming doet Cazemier hiermee minutieus uit de doeken. Twan is 35 jaar, maar doet zich in het begin jonger voor zo rond de 22 jaar. Mirte is gecharmeerd van de complimenten van Twan en maakt zich ouder, door te stellen dat ze zestien jaar is i.p.v. veertien. De gesprekken zijn in eerste instantie onschuldig, ze gaan over hoe stom school en haar ouders zijn, maar gaandeweg gaat het veel verder en wil deze Twan sexy foto's van haar. Een van de scenes waar ik als lezer buikpijn van kreeg was de scene waarin Twan en Mirte voor het eerst met elkaar skypen.“Ik keek naar de man op het scherm van mijn laptop. 'Ben jij het wel? Je bent veel ouder dan je zei.' Hij lachte. 'Natuurlijk ben ik het. Al die tijd was ik het. En zoveel ouder ben ik niet, hoor.' Binnen in mij draaide het rond als wasgoed in een wasmachine. Daar kon ik als kind uren naar kijken, hoe het om en om tolde en hoe het in elkaar verstrikt raakte. Jeetje, zijn haar is donkerder, en hij heeft als zo'n hoog voorhoofd. Hij is ook dikker in zijn gezicht. Het klopte dus toch niet. Wat wilde hij van me? Maar maakt het uit? Ik vind hem nog steeds leuk. Hij heeft mooie ogen en kijk nou hoe hij naar me kijkt, zo lief.... 'Hé schatje, zeg eens wat. Zo erg kan ik toch niet zijn? 'Hij lachte en dat voelde ik in mijn buik. En hij had echt mooie ogen. O ja, ik houd van hem!” (Cazemier, p. 82) “. Ongelofelijk hoe deze man Mirte om zijn vinger windt en manipuleert, dat zij uiteindelijk er zelf van overtuigd raakt dat het wel OK is wat ze doet. Prachtig tevens, hoe Cazemier de emotionele verwarring van Mirte weet te vergelijken met het draaien van een was in de wasmachine. Dit skypen tussen Twan en Mirte, leidt er toe dat hij haar ook seksuele handelingen laat verrichten voor de camera. Hij neemt deze stiekem op en chanteert haar hier ook mee. Hij dwingt haar hiermee om af te spreken met hem. In zijn huis moet ze hem bevredigen en wil hij meer; meer seks voor de camera. Gelukkig weet ze te ontsnappen en kan ze een trein pakken richting huis. Lauren, Laurens ouders en haar broer Raf, vangen haar op. De ouders van zowel Lauren en Mirte blijven in het ongewisse, hoewel Lauren en Raf weten wat er speelt. Mirte ervaart het zelf achteraf als onwerkelijk wat er met haar is gebeurd. In het gesprek met Lauren hebben ze het er over dat Lauren ook benadert was door ene Joey die haar een fotoshoot beloofde als zij uit de kleren ging. Mirte had toen gezegd tegen Lauren, dat Lauren daar niet in moest trappen. Mirte besluit weken na deze gebeurtenis, om het haar ouders alsnog te vertellen. De aanleiding hiervoor is dat er allerlei nieuwsberichten zijn over het oppakken van een pedofiel die voldoet aan de omschrijven van Twan. Ze kon het eerder niet doen door schaamte en ook omdat ze niet wilde geloven dat Twan zo'n slecht persoon was. Het gedrag van kinderen op deze leeftijd, het gevoel hebben van “Dat kan mij niet gebeuren, dat gebeurt alleen een ander”, zien we in het laatste hoofdstuk duidelijk naar voren komen. De schrijfster laat hierin zien dat dat wel geval is en geeft daarmee een waarschuwing. In het nawoord komt haar drijfveer naar voren om dit boek te schrijven alsmede een aantal reddingsboeien wanneer je zelf iets vervelends hebt meegemaakt op sociale media.
– Doelgroep.
Dit boek wordt aangemerkt als 12+. Als ik het langs de lat van Van Coillie leg (Van Coillie, p. 74 - 75), kan ik dat wel begrijpen. Het op zoek zijn naar een identiteit en het ontlenen daarvan aan de groep, de ouders en school die het mikpunt zijn van spot en rebellie, het experimenteren met seksualiteit en de onderliggende complexere problematiek maken dat dit boek hoog scoort. Het boek werd in 2016 genomineerd door de Jonge Jury en de eerdere versie Vamp bekroond in 2008. Ik weet niet hoe ik dit boek gelezen zou hebben toen ik veertien jaar was, maar ik had het als 37 jarige op sommige punten best moeilijk. Ik begon mezelf te ergeren aan juist die gedetailleerdheid van de dialogen tussen Twan en Mirte; het ging heel ver. Maar misschien is dat juist wel de kracht van dit boek. Cazemier vat de koe bij de horens en zegt gewoon wat er kan gebeuren. Het is daarmee een no-nonsense boek, voor de niet zo tere kinderziel maar zeker ook voor ouders. Immers: een gewaarschuwd man telt voor twee.
Bronnen:
- Cazemier, C., #selfie, Uitgeverij Ploegsma, Amsterdam, 2015
- Van Coillie, J. Leesbeesten en boekenfeesten,
Uitgeverij Biblion Leidschendam, 2007.
- Nieuwsarchief
website De Jonge Jury:
http://www.jongejury.nl/tipvandeweek/tipvandeweekselfie
Geen opmerkingen:
Een reactie posten