vrijdag 22 september 2017

Recensie 1 - Iris Pennings - Dichtbundel: Doe maar dicht maar






Auteur: onbekend
Jaar van uitgave: 2006
Titel: Doe maar dicht maar
Plaats van uitgave: Groningen
Uitgeverij: Xeno, cop.




Zelfgeschreven poëzie
De poëziebundel Doe maar dicht maar bestaat uit zelfgeschreven gedichten. Gedichten geschreven door jongeren tussen de 12 en 18 jaar oud. Elk jaar sturen duizenden Nederlandse en Vlaamse jongeren hun gedichten naar Doe Maar Dicht Maar. Uit al die stapels heeft de jury de honderd mooiste gedichten geselecteerd, die vind je in deze bundel. Ook de zeven winnaars van de wedstrijd ‘Dichter bij 4 mei’ zijn opgenomen in deze bundel.
Verscheidenheid aan thema's
In deze bundel worden thema’s naar voren gebracht als; verliefdheid, dood, oorlog, familie, vriendschap en eenzaamheid. De dichters geven een diepere betekenis aan hun eigen gevoelens en door de poëtische vorm die zij kiezen komen de emoties krachtig naar voren. Als lezer word je meegenomen in de gedachten en emoties van de dichters en voel je goed wat zij voelen. Wanneer er gekeken wordt naar het literaire werk en de gevoelsmatige uitwerking hiervan, vind ik meerdere gedichten aangrijpend en ontroerend. Een voorbeeld hiervan is; “Ik zie de druppels op mijn autoraam, ze lekken uit en geven lange levensjaren aan. De ene druppel is lang en de andere kort, dan stopt opeens zo’n druppel. Het is net halverwege zijn levensreis. We rijden verder en de druppel spat van mijn autoraam, zo is ze bij ons weggegaan” (Auteur onbekend, 2006, p. 30).
De juiste woordkeus zorgt voor de verbeelding
Coillie (2007) geeft aan dat dichters op een bijzondere manier naar de werkelijkheid kijken. Onopvallende details halen ze naar de voorgrond. Ze verplaatsen de dingen in een ander perspectief, maken het gewone ongewoon en brengen het fantastische en gedroomde dichterbij. De diversiteit in taalgebruik en woordkeuze, geeft een extra dimensie aan de gedichten in deze bundel. Bepaalde emoties worden goed tot verbeelding gebracht en lijken levensecht.  Het taalgebruik en de woordkeuze binnen het gedicht zien vind ik fascinerend en sluit hier mooi op aan. “Ik wil de rode bergen zien, met gloeiende randen, verspreid over het hele dal. Ik wil het heldere water zien, dat glinstert zolang de tijd strekt. Ik wil de horizon, uit mijn leven verwijderen. En verder gaan, dan te kijken is” (Auteur onbekend, 2006, p. 82).  Coillie (2007) geeft aan dat de stijl van de geschreven gedichten laat zien dat de werkelijkheid van verschillende kanten bekeken kan worden. Dat de taal ‘verdicht’ is en dat poëzie ‘uitgepuurde’ taal kan zijn, bijvoorbeeld in het gedicht Kussen. Waarin de stijl van schrijven prachtig naar voren komt en zeer beeldend is beschreven, een prachtig gedicht naar mijn mening. “Kussen, zij kusten en kusten. En alles rondom, dat loste op in een stralende blom. Van goud en briljanten, van zilver en vuur. Zij kusten en kusten, al meer dan een uur” (Auteur onbekend, 2006, p. 51).
Ander beeld van de werkelijkheid
Poëzie heeft verschillende functies. Door de compacte vorm werkt het vaak intenser dan bij verhalen. Het laat ook veel open voor de lezer, zoals Collie (2007) beschrijft. Gevoelsgeladen gedichten confronteren de lezer met zijn diepste zelf. Het laat je met andere ogen kijken naar de werkelijkheid. De dood is een passende thema hierbij. Een thema waar men geen controle over heeft. De gedichten hierover laat de dichter en de lezer confronteren met zijn diepste zelf. En de tijd gaat voorbij laat zien hoe intens dit gevoel beschreven kan worden en laat je als lezer nadenken over ‘de grenzen van het menselijke bestaan’ (Coillie, 2007, p 74).Wat ook een passend kenmerk is van de beoogde doelgroep, namelijk (jong)adolescenten. 
De eenvoud van de gekozen dichtvorm, de structuur en zinsbouw vind ik prachtig. “En de tijd gaat voorbij. Ik zit in de tuin, de merel zingt, de peren zijn rijp en de tijd gaat voorbij. Ik zit aan de vijver, het water kabbelt, de vis blubt en de tijd gaat voorbij. Ik zit in de klas, de leraar zeurt, Nigel kliert en de tijd gaat voorbij. Ik zit in jouw stoel, en ik denk aan jou, en aan die vreselijke dag, dat jij er ineens niet meer was. Ik lig in mijn bed en de tijd gaat voorbij, maar niet in mijn hart: daar staat-ie stil" (Auteur onbekend, 2006, p. 61).
Beoogde doelgroep
De poëziebundel is geschreven door Nederlandse en Vlaamse jongeren tussen de 12 en 18 jaar. De beoogde doelgroep is naar mijn mening heel breed, laten we zeggen voor jong tot oud volwassenen, vanaf 12 jaar en ouder. Deze leeftijdsfase onderscheidt zich, volgens Coillie (2007), doordat (jong)adolescenten voor een belangrijke opgave staan, namelijk de zoektocht naar hun eigen identiteit. De plotselinge, ongecontroleerde, lichamelijke veranderingen brengen veel pubers is evenwicht. De invloed van leeftijdsgenoten is ontzettend sterk, zeker op hun opvattingen en gedrag. Poëzie waarbij de hoofdpersoon op zoek is naar zijn eigen identiteit, spreekt hen daarom aan. Binnen deze poëzie zullen zij veel van hun eigen twijfels, wensen en emoties herkennen.  Het gedicht "Ik en niet haar", laat zien hoe de dichter worstelt met haar eigen innerlijke zoektocht en zich daarbij erg eenzaam kan voelen. "Ze zien haar lopen, ze zien haar stralen, ze zien haar als een vrolijke meid. Ze zien haar maar mij niet. In het echt ben ik geen stralende meid, in het echt heb ik geen stralend hart. Ze denken dat ze mij kennen, ze kennen haar maar niet mij" (Auteur onbekend, 2006, p. 22).
Onderwerpen waarbij een grote rijpheid vragen over problemen met verreikende morele implicaties komen ook binnen deze bundel aan het licht, bijvoorbeeld thema's als oorlog en de dood, zijn voorbeelden die aansluiten bij de interesse van een grotere doelgroep, namelijk ook die van de adolescenten en volwassenen. Het gedicht “Eeuwige twee minuten” (Auteur onbekend, 2006, p. 139) geeft aan dat de doelgroep lezers van dit poëziebundel breed getrokken kan worden.  De lezers worden hier geconfronteerd met de grenzen van het menselijk bestaan (Coillie, 2007, p. 74).
Gedichten mee laten dragen als een brief op ons hart
De combinaties en diversiteit van thema’s in deze bundel vind ik krachtig. De auteurs van deze gedichten zijn er naar mijn mening zeer in geslaagd om hun bedoelingen waar te maken. Het doel van ‘Doe maar, dicht maar’, is jongeren de ruimte te geven creatief om te gaan met taal en om ons, als lezers, de gedichten mee te laten dragen als een brief op ons hart. De dichters doen dit naar mijn mening erg goed, het gevoel wat ze willen laten voelen door de lezers, lukt ze.

Concluderend kan gezegd worden dat 'Doe maar dicht maar' een poëziebundel is voor zowel jongeren als ouderen. Een dichtbundel waarbinnen dichters hun levensgebeurtenissen en gevoelens prachtig verwoorden. Een ieder zal zich kunnen identificeren, door de grote variatie aan gedichten. Het is een compact, klein boekje dat goed leesbaar is. Een échte aanrader dus, voor lezers die houden van veelzijdige poëzie!
Bronnen:
Auteur onbekend, (2006), Doe maar dicht maar. Groningen: Xeno, cop.
Coillie, J. van (2007), Leesbeesten en boekenfeesten. Leidschendam, Biblion.

5 opmerkingen:

  1. Deel I
    Reactie op standpunt van Iris Pennings
    Iris Pennings schrijft in haar recensie van 'Doe maar dicht maar’ (2006) dat de dichters van deze bundel een diepere betekenis geven aan hun eigen gevoelens en dat door de poëtische vorm die zij kiezen emoties krachtig naar voren komen. Ook stelt Iris Pennings dat je als lezer zou worden meegenomen in de gedachten en emoties van de dichters en dat je goed kunt voelen wat zij voelen.
    Met dit uitgangspunt kan ik het alleen maar eens zijn. Een gedicht dat mij erg raakte en waar het gevoel van de dichter duidelijk in te voelen is, is het gedicht 'Was ik maar'. “Was ik maar thuis gebleven, En had ik maar mijn mail gecheckt, We zouden naar de film gaan, Maar dat kan nu niet meer, Ze had geschreven ik ben ziek ik kan niet komen, Maar ik had het niet gezien, net als die auto, Boem! Nou ben ik er niet meer. Was ik nou maar thuis gebleven en had ik nou maar mijn mail gecheckt.” (Auteur onbekend, 2006, p. 38). Dit gedicht geeft, zonder het exact onder woorden te brengen, emoties krachtig weer. Het beschrijft een gebeurtenis die écht gebeurd kan zijn, geschreven vanuit het perspectief van de persoon die er niet meer is. Doordat de eerste twee zinnen aan het eind nog eens herhaald worden, wordt het gedicht nog krachtiger en raakt het mij. Een gedicht waarin er een diepere betekenis wordt gegeven aan gevoelens vind ik het gedicht: “Ik begin mijn dag weer, een gemis. Vol met dingen die gebeuren, te veel. Laat mij mijn dag maar dromen, dan wordt alles. Wat half is, heel.” (Auteur onbekend, 2006, p. 113). Ik vind het lastig om dit gedicht te interpreteren, maar toch krijg ik hierbij een bepaald gevoel. Dit gedicht heeft een diepere betekenis en zou, naar mijn mening, zomaar ‘per ongeluk’ literatuur kunnen zijn.

    Een aspect dat Iris Pennings niet noemt, maar wat ik wel even wil benoemen, is dat er naast serieuze, zware gedichten waarin emoties en gevoelens onder woorden gebracht worden, ook erg grappige gedichten in de bundel staan. “Wat de hemel is voor gelovigen, is mijn kamer voor mij. Maar wat mijn kamer is voor mij, is de hel voor mensen die van opgeruimde kamers houden.” (Auteur onbekend, 2006, p. 48). Een vrij simpel gedichtje, waar er bij mij toch een stiekeme glimlach verschijnt. Evenals het gedicht ‘Herfst’ wat heel serieus begint en uiteindelijk eindigt met een grappige metafoor. “Bomen verliezen hun bladeren. Deze kleuren van groen naar bruin. Gelukkig is mijn vader, nu niet de enige met een kale kruin.” (Auteur onbekend, 2006, p. 67).

    Geschikt voor de doelgroep?
    Net als Iris Pennings ben ik van mening dat deze bundel geschikt is voor lezers van 12 jaar of ouder. Tussen 12 en 18 jaar is de belangrijkste opgave voor de adolescent het zoeken naar een eigen identiteit. Poëzie waarbij de hoofdpersoon op zoek is naar zijn eigen identiteit, zal hen daarom aanspreken (Coillie 2007). Binnen deze poëzie zullen zij veel van hun eigen twijfels, wensen en emoties herkennen. Vanaf 15 jaar zijn het vooral de gevoelens die op de voorgrond treden en die een verhaal interessant maken. Seksualiteit, maar ook problemen met morele implicaties of abstracte thema’s zoals schuldgevoel of geloofstwijfel spelen een rol in literatuur die jongeren vanaf 15 jaar interessant vinden (Coillie, 2007). Ik zou het boek onderverdelen bij leesniveau 2, omdat het vooral gaat over voor jongeren herkenbare onderwerpen en personages.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Deel II

    Lectuur of literatuur?
    De gedichten in deze bundel zijn van hoog niveau en geselecteerd uit verschillende inzendingen. Ik vind dat deze bundel valt onder literatuur. De gedichten in de bundel hebben een complexe opbouw, bestaan uit meerdere lagen die door een ieder op een andere manier geïnterpreteerd kunnen woorden, ze laten je nadenken, zijn diepgaand en leggen duidelijk de nadruk op introspectie. Een mooi voorbeeld hiervan vind ik het gedicht ‘Het kleine appelboompje’. “Het kleine appelboompje was helemaal alleen. Het had geen andere boompjes of struikjes om zich heen. Het kleine appelboompje stond er zielig bij, want van ieder die voorbij kwam was er niemand die wat zei. Het kleine appelboompje wou verhuizen naar het bos, maar het had een klein probleempje, zijn worteltjes wilden niet los.” Dit lijkt een ‘simpel’ gedicht over een appelboompje, maar ik lees hier een diepere betekenis is. Het laat me na denken over wat de schrijfster met het gedicht zou kunnen bedoelen. Ik maak eruit op dat het gaat over een persoon die niet gelukkig is en zich eenzaam voelt op de plek waar hij nu woont. Echter is verhuizen naar de stad ook geen optie, omdat iets (zijn worteltjes) hem op de oude plek houdt.

    Welke functie heeft deze poëziebundel?
    Doordat de thema’s van de gedichten van deze bundel zo uiteen lopen, zijn er ook verschillende functies (Coillie, 2007) terug te vinden in deze bundel. Allereerst is het een lekker boekje om te lezen, dus heeft de bundel een ontspannende functie. Als je het boekje leest omdat je geïnteresseerd bent in hoe gedichten zijn opgebouwd en oog hebt voor de opbouw van de gedichten, zou de bundel voor de lezer ook een esthetische functie kunnen hebben. Doordat veel gedichten ook een diepergaande betekenis hebben, vind ik de bundel ook zingevend. Ook de emotieve functie is terug te vinden in deze bundel, doordat de gevoelens en emoties die er in beschreven worden.

    Bronnen:
    Auteur onbekend, (2006), Doe maar dicht maar. Groningen: Xeno, cop.
    Coillie, J. van (2007), Leesbeesten en boekenfeesten. Leidschendam, Biblion.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Iris en Tamara, wat een mooie bundel is dit. Ieder gedicht dat jullie aanhalen, raakt mij in mijn hart. Zo puur, eenvoudig en tegelijkertijd diepzinnig. Ongelooflijk dat deze bundel is geschreven door jongeren tussen 12 en 18 jaar oud en gek genoeg tegelijkertijd ook niet verbazingwekkend, juist omdat zij vooral ook vanuit hun gevoel naar het leven kijken. Doe maar dicht maar, doe maar open: ik ga hem kopen én ik ga ook kijken of Doe Maar Docht Maar als initiatief nog bestaat op zoek naar latere edities. (Ook leuk dan om aan te denken voor in eigen lessen)Ik ben benieuwd!

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Reactie op recensie van Iris Pennings

    Iris Pennings schrijft in haar recensie van ‘Doe maar dicht maar’ (2006) dat je als lezer mee wordt genomen in de gedachten en emoties van de dichter en dat je goed voelt wat zij voelen. Tevens geeft zij aan dat ze meerdere gedichten aangrijpend en ontroerend vindt. Een voorbeeld van een gedicht waarbij je de gedachten en emoties van de dichter goed voelt is het volgende gedicht:
    ‘Zie haar zitten
    Eenzaam en alleen
    Gevangen in ketens
    Ketens van haar eigen angst

    Zo grijpbaar
    Bijna tastbaar
    En altijd aanwezig
    Overal

    Zie haar zitten
    Voor zich uit te staren
    Denkend aan alles wat verloren is
    En nooit weer terug zal keren

    Al dat verdriet
    En die pijn van lang geleden
    Maar nog altijd aanwezig
    Overal

    Diep in het hart
    In deze dag
    Een dag als alle andere
    Er valt niks te herdenken

    Want, diep in haar hart
    Zijn al die jaren niet verstreken
    En duurt de oorlog voort
    Voor altijd’
    (Auteur onbekend, 2006, p. 138)
    Dit gedicht geeft de emoties en gedachten van de dichter uitstekend weer. Het geeft naar mijn mening heel erg het gevoel van de oorlog weer. Het meisje in het gedicht leeft vandaag de dag nog steeds het leven van in de oorlog. Dit gedicht is erg aangrijpend en zet aan het denken. Dit komt vooral door de laatste alinea’s. Hierin besef je dat de hoofdpersoon nog steeds alle pijn uit de oorlog met haar meebrengt.

    Een aspect waar Iris Pennings het in haar recensie niet over heeft, maar wat ik zeker wil benoemen is dat in de dichtbundel prachtige illustraties staan die verschillende gedichten zeker verrijken. Neem bijvoorbeeld het volgende gedicht: ‘Ik zie een boom, dat is best gewoon. Ik volg de takken met mijn ogen. Nu ben ik boven. Nu via de schors naar beneden, naar de grond en het gras. Nu nog verder naar beneden waar meer dan een wortel was.’ (Auteur onbekend, 2006 p. 15) De letters staan in de vorm van een boom. Dit vind ik goed bedacht en tegelijkertijd ook zeer doordracht van de schrijver.
    Geschikt voor de doelgroep?
    Net als Iris Pennings ben ik van mening dat deze bundel geschikt is voor jongeren vanaf 12 jaar. Maar ook zeker voor volwassenen. Sommige gedichten zijn geschreven door kinderen, maar zouden net zo goed door een volwassene geschreven kunnen worden. Gedichten kunnen kort en krachtig doen nadenken over normen en waarden, mistoestanden aanklagen of aan het filosoferen zetten. (Van Coillie, p. 323, 2007) Neem het volgende gedicht: ‘Reis in de tijd. Rustig glijd ik voort op de golven van de tijd. Onder de straalblauwe hemel waarin de wind mij begeleidt. In de verte raakt de lucht het water. De zon gaat onder, kleuren vervagen, het wordt later en later. Het licht van de maan verdrijft de stralen van de zon. Ik keer nu terug naar waar mijn reis in het verleden begon.’ Dit gedicht zet je aan het filosoferen en is dus erg geschikt voor (jong)volwassenen.
    Literatuur of lectuur?
    Volgens mij is het niet heel verrassend dat ik deze dichtbundel indeel in het genre literatuur. De gedichten zijn van een hoog niveau en vooral de gedichten over 4 mei zijn voor mij hoogstaand en indrukwekkend. De gedichten bestaan uit meerdere lagen en zetten je aan het denken. Neem het voorbeeld hierboven over de reis in de tijd. Dit gedicht kun je op verschillende manieren interpreteren. Dit gedicht laat je nadenken over wat de schrijver met dit gedicht zou bedoelen.
    Functie van de bundel?
    Van Coillie (2007) spreekt dat gedichten meerdere functies kunnen hebben. Voor mij heeft deze bundel een functie van nadenken over normen en waarden. Verder vind ik veel gedichten ook diepgaand, daardoor zou je kunnen zeggen dat de bundel ene zingevende functie heeft. Verder staan er emotionele gedichten in, de bundel heeft dus ook een emotivistische functie. Bronnen:

    Auteur onbekend, (2006), Doe maar dicht maar. Groningen: Xeno, cop.
    Coillie, J. van (2007), Leesbeesten en boekenfeesten. Leidschendam, Biblion.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Allereerst wil ik ingaan op het volgende citaat van Iris: De dichters geven een diepere betekenis aan hun eigen gevoelens en door de poëtische vorm die zij kiezen komen de emoties krachtig naar voren. Als lezer word je meegenomen in de gedachten en emoties van de dichters en voel je goed wat zij voelen.
    Bovenstaande mening van Iris deel ik. De diepe betekenis komt naar boven. Je voelt wat de dichter voelt, echter wil ik daar ook aan toevoegen dat de gedichten ook binnen je eigen gevoel wroeten en zaken van vroeger op roepen. Voor mij illustreert het volgende voorbeeld dat:

    Gedachten

    Gedachten zijn gedachten
    en ik laat ze gaan
    naar wat geen pen kan beschrijven:
    een heel ander bestaan.

    Gedachten zijn gedachten
    en besef nou eens goed:
    je kunt niet raden waaraan ik denk,
    hoe vaak je ook een poging doet.

    Gedachten zijn gedachten,
    ze spoken door mijn hoofd,
    wild van blijheid, of bij verdriet
    word ik van lust beroofd.

    Gedachten zijn gedachten,
    iets persoonlijks wat nooit stopt.
    Gedeeld met and're mensen
    of jaren opgekropt
    (Van den Heuvel, 2006, p. 49)

    Persoonlijk zet mij dit aan tot nadenken over vroeger, over de persoon die ik was. De moeite die ik zelf had om met mijn gedachten om te gaan, waar juist het opkroppen voor mij een gegeven was. Coillie (2007) omschrijft ook dat de dichter de lezer confronteert met zijn diepste zelf. Dit effect zie ik dan ook zeker terug.

    Iris geeft ook aan dat er verschillende thema's in de bundel worden aangesneden en die zie je dan ook zeker terug. Naast het vorige gedicht, ben ik ook liefhebber van het genre oorlog. Een aantal gedichten in de bundel hebben mij dan ook geraakt, met de volgende als een favoriet:

    Eeuwige twee minuten:

    Al die gezichten, zo stil en strak
    Ik word er bang van
    Het zijn maar twee minuten
    Maar voor mij een eeuwigheid

    Twee minuten, een eeuwigheid
    De wereld staat even stil
    Al die mensen die al jaren dood zijn
    Zijn er even weer;

    Zo ver weg, en toch heel dichtbij
    Al die blikken, niet te omschrijven.
    Nog nooit meegemaakt
    En toch beleef ik het elk jaar weer.
    (Rabljenovic, 2006, p. 139)

    Coillie (2007) noemt bij het opgroeien van jong adolescenten, het opzoek gaan naar een eigen identiteit. De invloed van leeftijdsgenoten heeft daar een grote invloed op. Dit gedicht omschrijft heel goed de gedachtegang van een jonge adolescent op het gebied van de oorlog. In een ieder gaat iets anders om. Ik vind dit heel herkenbaar en tastbaar. Tevens zie je verschillende functies terug in de bundel, met voor mij de belangrijkste: de zingevende functie i.v.m. diepgang van de gedichten. Natuurlijk spelen emoties en normen en waarden ook een rol, echter wil ik de diepere betekenis van de gedichten eer aan doen.

    Iris geeft aan dat de bundel bedoeld is voor jongeren vanaf 12 jaar en die mening deel ik dan ook met haar. Het boek is bedoeld voor een brede doelgroep en kan tevens door volwassenen worden gelezen door de diepere laag die in de gedichten zit. Voor mij valt deze bundel dan ook onder literatuur.

    BeantwoordenVerwijderen