maandag 18 september 2017


Recensie: Gedichten van de broer van Roos.



Titel: Gedichten van de broer van Roos.
Auteur: Tim Hofman.
Uitgever: Meulenhoff.
Eerste druk: 2017.






Samenvatting
Gedichten van de broer van Roos is de eerste gedichtenbundel van Tim Hofman. De gedichten zijn zeer divers. De thema’s die veel terugkomen zijn de zin van het bestaan en het overwinnen van de moeilijkheden van het leven, maar ook liefde, dood en menselijke tekortkomingen komen aan de orde. Ook staan er grappige gedichten in, zoals het gedicht “Vreemdgaan” (2017, p. 33) andere gedichten zijn een onomatopee zoals: “Eggte liefde / Ei / Lóeuf / y0u” (2017, p. 32) en “We’ll zee / Zijn er / walvissen, / of nie? / Geen idee, whale / see” (2017, p. 49).

Mening over het boek.
Het is een zeer verrassende gedichtenbundel. De variatie aan gedichten en woordgrappen is enorm. Sommige gedichten zetten je aan het denken andere zijn weer luchtig en grappig. Erg fascinerend vind ik het gedicht “Marketingplan van een Timmerman” (Hofman, 2017, p. 34). Een typografisch gedicht in de vorm van een kruis, waarin op spottende wijze het verhaal van timmerman Jozef en Maria die zonder gemeenschap zwanger raakt, wordt gerelativeerd. Jozef is een goede timmerman die veel opdrachten krijgt. Hij heeft weinig tijd voor Maria en zijn kind. Dan komt er een grote opdracht, Pilatus bestelt drie houten kruisen bij hem. Dit is echt de mega opdracht waar hij veel geld voor krijgt. Als de kruizen zijn gemaakt, gaat hij kijken naar het resultaat en ziet hij zijn zoon aan het kruis. Dan beseft hij dat hij zijn zoon heeft laten vallen voor zijn drang naar meer commercieel succes. Het egoïsme wordt hier heel goed uitgedrukt.
De woordgrappen “Cucumbersap / Mom, /what will bekom- / kommer of me? / Son, / whatever u juice / to be” (Hofman, 2017, p. 40) en “St€rf / iets bekopen / met de dood / kost een R.I.P. / uit je life” (Hofman, 2017, p. 55) zijn dan echt van een andere orde. Deze contrasten vind ik erg verrassend.
De gedichtenbundel bevat 71 gedichten. Hiervan hebben 34 gedichten een humoristische ondertoon en een woordspeling, 24 gedichten zijn wat serieuzer met uiteenlopende thema’s. Er staan 5 typografische gedichten in, 3 gedichten die gaan over wat de auteur zelf heeft meegemaakt en 5 gedichten die kenmerken hebben van parlando-poëzie. In deze verscheidenheid aan gedichten is geen logica aangebracht in de plaats waar een gedicht in de gedichtenbundel staat, er is geen samenhang in de opbouw. Zoals bij het gedicht “Stein” (Hofman, 2017, p.31) een serieus gedicht dat gevolgd wordt door de woordgrap “Eggte liefde” (Hofman, 2017, p. 32).
Dit is voor mij niet bezwaarlijk, want de variatie aan
gedichten, de woordgrappen en humor zorgen ervoor dat het een toegankelijke gedichtenbundel is en het makkelijk leest. Kennelijk vinden meer lezers dit geen bezwaar, want de gedichtenbundel  kwam binnen op plaats 2 van de Bestseller 60 en binnen één maand van uitgave kwam al de vijfde druk uit (Aben, 2017).
De samenstelling van de gedichtenbundel is origineel en erg vernieuwend. Geen lange teksten, geen dubbele betekenis, soms even goed nadenken over wat je leest, gevolgd door een lach van herkenning. Door het spelen met taal en de betekenis van woorden in verschillende talen en het spelen met vormen en stijlen, heeft Tim Hofman verfrissende, moderne gedichten gemaakt.
In het gedicht "Mick Jagger zingt Angie" 
(2017, p. 65) is het spelen met taal goed te zien.


             drummer tikt af, o       verdriet     ellen zal de band versnellen
             en met zijn z                 angst          em zal hij ons uitgebreid vertellen
            ‘ik he                               bang           ie ooit verloren’ en hoe het hem kan kwellen
             hoe hij met haar          vrees          liep en zij samen konden rellen
             hoe haar   ko                pijn             iets waard is, evenals al die modellen
             hoe- ie  wegg               leeg             elijk weer  probeerde te herstellen
             tussen al zijn poe        haat            titude tracht hij haar weer voor te stellen
             en in  dat   gev             alleen         t het applaus zich om hem niet te laten vellen

Het lied Angie van de Rolling Stones is een somber lied. Die somberheid zie je terugkomen in de woorden verdriet, angst, bang etc..  Het bijzondere wanneer je dit gedicht leest, is dat je deze woorden niet leest. Het zijn delen van een ander woord of woorden die feitelijk worden bedoeld.
 

Doelgroep voor het boek.
Volgens de bibliotheek  waar ik Gedichten van de broer van Roos heb geleend is deze gedichtenbundel voor volwassenen, echter volgens Bibliotheek Leesplein (z.d.) is deze voor jongeren van 15+. Tijdens het volgen van een workshop over leesmotivatie in het vmbo is mij verteld dat deze gedichtenbundel geschikt is voor young adults.

Volgens Van Coillie (2017, p. 329) sluit de poëzie voor tieners sinds de jaren tachtig steeds meer aan bij die voor de volwassenen. Dit impliceert dat het lastiger is geworden om te beoordelen of een gedichtenbundel voor jongeren of voor volwassenen is. Dit kan een verklaring zijn voor waarom men in de bibliotheek vindt dat deze gedichtenbundel voor volwassenen is en men op de website van Bibliotheek Leesplein en tijdens de workshop aangeeft dat deze voor young adults is.

De thema’s in deze gedichtenbundel zijn zeer uitlopend. Van het thema liefde in diverse gedichten tot ernstige ziektes als anorexia (p.7) en kanker (p.75). Ook gaan verschillende gedichten over seksualiteit, zoals in "Aftrekkelijk" (masturbatie) (p. 17) en "Vulvaveelvuldig" (p. 68) waarin de ik-figuur een reeks sletjes aan zich voorbij laat gaan en "Hoermoordenaar" (p. 77) waarin een prostituee haar klanten vermoordt. En dan heb ik het nog niet gehad over de gedichten die gaan over drugs “Der Lachgaskrieg" (p. 54) depressie en over de dood.
Volgens Van Coillie (2017, p. 327-328) zijn verliefdheid, seksualiteit, het veranderende lichaam, de verhouding tot ouder en grootouders, school en dood thema’s waarmee je je tot de oudere jeugd richt. Hieruit kan ik concluderen dat de gedichtenbundel wat betreft de thema’s die aan de orde komen, past bij de doelgroep 15+.

Verder zegt Van Coillie over de lezers van 15+ dat zij graag boeken lezen waarin de hoofdfiguur meestal zestien tot twintig jaar is, op de grens van volwassenheid (2017, p. 75) en dat emotionele betrokkenheid belangrijk is (2017, p. 76).
Nu heeft deze gedichtenbundel niet een hoofdfiguur in de gedichten. De hoofdfiguur is de auteur Tim Hofman. Tim is 28 jaar en bekend van televisie. Vanaf zijn veertiende schrijf hij gedichten en nu zijn zijn gedichten voor het eerst verschenen in een gedichtenbundel. Ook presenteert hij jongeren programma’s als Spuiten en Slikken en Je zal het maar hebben en hij heeft zijn eigen YouTube kanaal #BOOS met meer dan 320.000 abonnees. Daarnaast is hij tafelheer bij het programma De Wereld Draait Door en winnaar van Wie Is De Mol? in seizoen 2016. (Meulenhof, 2017). Hieruit kan ik opmaken dat de auteur een bekend persoon is voor jongeren. Immers Spuiten en Slikken en Je zal het maar hebben zijn echte jongeren programma’s en volgers op YouTube zijn vooral jongeren.  Toen ik thuis de naam Tim Hofman liet vallen, zei mijn zoon van vijftien meteen “die heeft een YouTube kanaal met meer dan 300.000 abonnees”.
Omdat de auteur zo bekend is onder de jongeren, zullen veel jongeren via de media hebben vernomen dat hij een gedichtenbundel heeft geschreven (dit is ook terug te vinden op zijn YouTubekanaal) en zullen de jongeren nieuwsgierig zijn naar het werk van Tim Hofman en dit willen lezen. Je kunt wel zeggen dat de jongeren emotioneel erg betrokken zijn bij de auteur Tim Hofman en hem als de hoofdfiguur zien waarmee ze zich willen identificeren.
Daarnaast zorgt de losse schrijfstijl, het taalgebruik en de diversiteit aan gedichten en thema’s ervoor voor dat er voor iedere lezer, zowel ervaren als minder ervaren, iets is dat ze aanpreekt.


Bronnenlijst
-Aben, S. (2017, 25 januari). Meulenhoff. Geraadpleegd op 18 september 2017, van
-Bibliotheek Leesplein. (z.d.). Geraadpleegd op 12 september 2017, van
-Coillie, J. van. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten; Hoe werken (met) kinder en jeugdboeken? Leidschendam: Uitgeverij Biblion.
-Hofman, T. (2017). Gedichten van de broer van Roos. (2e druk). Amsterdam: Meulenhoff Boekerij bv.
-Meulenhoff. (z.d.). Geraadpleegd op 18 september 2017, van


6 opmerkingen:

  1. Reactie van Marke Raaijmakers op de recensie: Gedichten van de broer van Roos door Tim Hofman

    De dichtbundel “Gedichten van de broer van Roos” door Tim Hofman wordt door recensent Irene Wolf beschreven als zeer verrassend. En ik kan niets anders dan deze mening met haar delen. Op de kaft van de dichtbundel staat schrijver en presentator Hofman driemaal geportretteerd met gezichtsuitdrukkingen die ik interpreteer als blij, serieus en verward. Precies de verschillende uitdrukkingen die je op het gezicht van een lezer zou kunnen ontdekken wanneer je deze na het lezen van een van de gedichten direct zou fotograferen. Ik had dan ook graag de gezichtsuitdrukking van Irene willen vastleggen na het lezen van het gedicht “Marketingplan van een Timmerman” (Hofman, 2017, p. 34) wat zij omschrijft als ‘erg fascinerend’. Deze zou vast en zeker vergelijkbaar zijn met mijn gezichtsuitdrukking na het lezen van het gedicht “Dement to be” (Hofman, 2017, p. 14) over een man die ongelukkig getrouwd is en zogenaamd dement is en zijn vrouw doodrijdt. “Demente man rijdt eega dood/de krantenkoppen, levensgroot/Hij leest, in stilte, naast haar graf/ Ontloopt, in stilte, zo zijn straf” (25-28) “Dement to be” (Hofman, 2017, p. 14)
    De dichtbundel zou volgens de recensent geschikt zijn voor jongeren in de leeftijdscategorie 15+. Veel boeken voor deze leeftijdsgroep vragen een zekere leeservaring, ook al omwille van de complexe structuur met vaak meerdere verhaallijnen, niveaus en standpunten (van Coillie, 2007). De complexe structuur ontbreekt maar dat maakt de bundel juist toegankelijk, net als de korte gedichten en het feit dat de bundel slechts 88 pagina’s telt.
    Boeken over problemen met verreikende morele implicaties of juist abstracte thema’s confronteren de lezers met de grenzen van het menselijke bestaan (van Coillie, 2007). De thema’s van de gedichten: liefde, ziekte, seksualiteit, depressie en dood sluiten hier prachtig op aan.
    Dat de bekendheid van de schrijver bijdraagt aan de nieuwsgierigheid van jongeren naar deze dichtbundel, ben ik met Irene eens. Maar ik betwist of lezers zich met dat de auteur kunnen identificeren omdat de gedichten inhoudelijk niet naar Tim Hofman verwijzen.
    Een dichtbundel die zeker een aanrader is voor de meer als minder ervaren lezer vanaf 15 jaar.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dank Irene en Marke,
    De thema's, daar heb ik affiniteit mee en jullie recensie en reactie hebben mij nieuwsgierig gemaakt. Ik ga deze bundel zeker lezen!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Reactie door Claudia Geurtsen

    In haar recensie geeft Irene aan dat de verscheidenheid aan gedichten groot is in de dichtbundel van Tim Hofman. En dat er geen logica te vinden is in de opbouw van de gedichtenbundel. Zij geeft aan dit niet bezwaarlijk te vinden omdat de humor in de bundel de gedichtenbundel toegankelijk maakt en het makkelijk weg leest. Persoonlijk vond ik het gebrek aan samenhang wel bezwaarlijk. Ik kreeg het gevoel dat Tim Hofman al zijn hersenspinsel heeft neergeschreven zonder op zoek te gaan naar wat hij nu eigenlijk echt wil overbrengen op de lezer. Ik vind de dichtbundel een hoog gehalte aan los zand hebben. Daarbij kom ik naar mijn smaak teveel clichés tegen. Hij schrijft gedichten over thema’s waar makkelijk mee te scoren valt zoals de dood, verhuizing, ziektes, overgewicht, vreemdgaan en dementie. Hier valt mee te scoren omdat de thema’s voor iedereen herkenbaar zijn. En het daardoor ook heel makkelijk is om er een oppervlakkig gedicht over te schrijven. Het feit dat Tim een bekende Nederlander is heeft naar mijn idee meer bijgedragen aan de populariteit van de dichtbundel dan de bundel zelf.
    Wel ben ik het met Irene eens dat de humor in de gedichtenbundel ervoor zorgt dat de bundel zeer toegankelijk is. Het volgende gedicht, ‘Eidentity crisis’ (p. 62) bracht mij aan het lachen.

    Eidentity crisis

    I am
    a duck,
    Eend I?

    Achterop de dichtbundel staat dat de bundel gedichten bevat ‘een beetje om te lachen en een beetje om te huilen’. Wanneer Tim met zijn dichtbundel mensen aan het lachen wil maken dan ben ik van mening dat hij hier zeker in geslaagd is. Om mensen een beetje aan het huilen te maken zal hij naar mijn mening betere gedichten moeten schrijven met meer diepgang.

    De humor in de gedichten van Tim Hoffman zal de 15+ doelgroep naar mijn idee zeker aanspreken. In de poëzie voor tieners is de humor schaars. (Van Coillie, 2007) Doordat veel poëzie al snel te serieus is voor jongeren zal Tim zijn dichtbundel zeker in de smaak vallen bij de adolescenten doelgroep. Naar mijn idee komt de dichtbundel tegemoet aan de behoefte om te ontspannen. Deze behoefte is de belangrijkste leesmotivatie bij kinderen en jongeren. Vanaf de jaren negentig zijn er steeds meer bundels met complexe en suggestieve gedichten verschenen. Hierbij moeten jongeren de gevoelens zelf tussen de regels doorlezen. (Van Coillie, 2007) De bundel van Tim valt tussen deze bundels positief op doordat deze gemakkelijk weg leest. En zijn gedichten zijn makkelijk te snappen voor jongeren.



    BeantwoordenVerwijderen
  4. Reactie op Irene Wolf “Gedichten van de broer van Roos” door Lindy Verhoeven

    Irene geeft aan de gedichtenbundel van Tim Hofman zeer verrassend te vinden. Ik ben het volkomen met haar eens. Ik had niet verwacht dat Tim Hofman zo creatief was. De vorm van taalhumor en situatiehumor (Van Coillie, 2007) spreekt me erg aan in deze gedichtenbundel. Irene geeft aan het gedicht ‘Marketingplan van een Timmerman’ fascinerend te vinden mede door de typografische vormgeving waarop het geschreven is. Dit gevoel had ik met name bij het gedicht ‘Eenzaam, twee samen’ (Hofman, 2017, p. 22-23), omdat je dit gedicht op drie manieren kunt lezen vind ik het fascinerend. Ik had deze vorm nog niet eerder gezien.
    De gedichtenbundel bevat een zeer divers aanbod, maar zonder samenhang. Irene geeft aan dit niet bezwaarlijk te vinden, echter was dit bij mij wisselend. Ik merkte dat ik een aantal gedichten niet goed kon plaatsen en me af vroeg waarom Tim Hofman dit gedicht überhaupt had geschreven, zoals bij het gedicht ‘Het dieptreurige verhaal over de incontinente clown die ook nog eens een necrofiele pedozoöfiel was en wiens carrière in het slag aan het raken was (dus daarom zo veel dronk)’ (Hofman, 2017, p. 51). Ik kan de humor van die gedicht wel inzien, maar ik vraag me echt af hoe Tim op het idee is gekomen om dit gedicht te schrijven. Het is iets wat alledaags besproken wordt.

    Ik ben net als Irene van mening dat dit boek geschikt is voor leerlingen vanaf 15 jaar. Ten eerste omdat ze Tim Hofman waarschijnlijk als presentator kennen en op deze manier een andere kant van iemand leren kennen. Dit geeft ze meteen mee dat mensen meerdere interesses kunnen hebben. Ten tweede sluiten de meeste thema’s wel aan bij de gebeurtenissen van de adolescentiefase. Leerlingen zullen zeker bepaalde dingen herkennen. Tim kaart sociale vraagstukken aan wat ook past bij deze leeftijdscategorie zoals Van Coillie (2007) aangeeft. Tot slot vraagt deze gedichtenbundel een zekere leesvaardigheid door de complexe structuur van enkele gedichten én doordat er geen samenhang is tussen de gedichten. Ik raad deze gedichtenbundel door deze punten dan ook aan voor leerlingen vanaf 15 jaar omdat zij uitgedaagd worden dieper na te denken over de onderwerpen van de gedichten.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Inderdaad een dichtbundel die aantrekkelijk is voor jongvolwassenen. De thema's die Tim Hofman aansnijdt zijn soms vreselijk te noemen: egoïsme, seksisme, allerlei geestesziektes, doodgaan, vieze verhaaltjes, enzovoorts. Maar de humor waarmee hij het brengt, zorgt voor een stukje relativering en maakt dat het luchtig leest. Hij maakt gebruik van slimme humor, die wat dieper graaft. Het is wat psychologisch en ik kan me voorstellen dat jongeren vanaf 15 jaar hierin geïnteresseerd kunnen zijn.
    Als je kijkt naar hoe divers zijn stijlen zijn, dan vind ik dat magisch. De gedichten 'Egocentrie' en 'WijIkJij' (Hofman,2017, p. 60-61) bijvoorbeeld, zijn ongelooflijk goed in minimalisme. Het zijn niet alleen gedichten om te lezen, maar qua beeld kleine kunstwerkjes.

    Egocentrie

    j i j
    i k i
    j i j

    WijIkJij

    w i j i w
    i k i k i
    j i j i j
    i k i k i
    w i j i w

    Daarnaast merk je dat Tim Hofman een hoge taalgevoeligheid heeft en ook bezigt. De gedichten vergen wat meer kennis van talen (niet alleen Nederlands, maar ook Frans en Engels), uitdrukkingen en begrippen en maatschappelijk thema's. Bijvoorbeeld 'Feuthanasie' (Hofman, 2017, 38-39), dat gaat over abortus. Het woord zelf is een samenraapsel van foetus en euthanasie. Het is een prachtig beeldend en invoelend gedicht, maar ook zeer tragisch.

    Feuthanasie
    Verstrikt en navelstarend
    dreef ze badend in verwater.
    Leek genade zorgen barend
    en werd haat haar escapade.

    Tegen alles op te kijkend,
    door druk bijkans bezwijkend
    dacht ze her en haaldelijkend
    was ik maar een innerlijkje.

    Naar die tere tunnel turend
    wist ze: binnen enkele uren
    mis ik deze moedermuren
    en voelde zich verzuren.

    Prompt was daar het licht,
    zo barbaars op haar gericht
    dat ze voelde het gewicht
    in ieder nieuw gewricht.

    Het was nu of nimmer, nooit
    kon deze kans vergooid,
    dit zijn dient onvoltooid,
    ontneemt me van een ooit.

    Het gepoogde leven geven
    had haar verse nek gekost
    de streng deed haar bevrijden
    haar glimlach stond gedreven;
    daar ze kundig werd verlost,
    was het louter uit haar lijden.

    Dat hij zich schatplichtig voelt aan Toon Hermans, zien we in het gedicht 'Komt een Toon Hermans bij de dokter' (Hofman, 2017, p. 73) .

    Komt een Toon Hermans bij de dokter'.
    Dokter
    moet u horen:
    ik heb geen
    neus, dat zit
    tussen m'n
    oren.

    Maar meer nog in andere gedichten waarbij hij Engels met Nederlands mengt tot een prachtig grafisch en humoristisch geheel, bewijst hij eer aan de kolderliedjes van Hermans.
    Niet alleen Toon Hermans passeert de revue, ook andere bekende figuren zoals Jezus, Nico Dijkshoorn, Mick Jagger, Vincent van Gogh en groepen mensen. Je moet wel weten wie ze zijn en wat ze deden of doen. Kennis van zaken en mensen is wel noodzakelijk bij het lezen van deze bundel. Ook een goede instructie om deze gedichten te lezen lijkt mij wel handig. Ik denk dat dit een heel mooi boek is om met leerlingen samen in de klas te behandelen. Zeker, omdat Tim Hofman laat zien dat spelen met taal, heel leuk is, mooie resultaten oplevert en inspirerend werkt.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. 'Wat is poëzie? Wie zal het zeggen?' (E. Farjeon, geciteerd in Van Coillie 2006, p. 322) - reactie van Sonja op de recensie van Gedichten van de broer van Roos (Tim Hofman, 2017, gelezen als e-book) door Irene Wolf

    Irene Wolf schreef een uitvoerige recensie over Gedichten van de broer van Roos. De diversiteit aan teksten en onderwerpen - van korte taalgrappen in het Nederengels tot meer serieuze gedichten over onderwerpen als liefde, overspel en ziekte - en het toegankelijke taalgebruik maakt de bundel geschikt voor de groep vijftien- tot achttienjarigen, zoals Irene stelt, waarbij ze verwijst naar de leesfase 15+ zoals die door Van Coillie (2006, p. 75-76) is beschreven. Ik vermoed dat met name jongeren die niet veel poëzie hebben gelezen een aantal teksten uit deze bundel leuk zullen vinden, ofschoon veel thema's (kanker, ouders, euthanasie, dementie) volgens mij meer passen in het leven van twintigers en dertigers.

    Zie voor de rest van de tekst de aparte bijdrage op de blog.

    BeantwoordenVerwijderen