Auteur: John Boyne
Jaar van uitgave: 2006
Titel: De Jongen in de gestreepte pyjama
Plaats van uitgave: Amsterdam
Uitgeverij: Arena
Titel: De Jongen in de gestreepte pyjama
Plaats van uitgave: Amsterdam
Uitgeverij: Arena
Samenvatting:
De jongen in de gestreepte pyjama vertelt het verhaal van Bruno. Een jongeman die geboren is als zoon van een SS'er. Op een dag is hij genoodzaakt samen met zijn ouders en zusje Gretel te verhuizen naar 'Oudvis' in opdracht van 'de Furie'. Eenmaal zijn perfecte leven in Berlijn achterlatend en met tegenzin te zijn verhuisd, ontmoet hij een jongen genaamd Shmuel. De jongens sluiten een vriendschap ondanks ze ontzettend veel van elkaar verschillen. Shmuel woont namelijk aan de andere kant van het hek. Ze delen verhalen met elkaar en uiteindelijk besluiten ze samen om op avontuur te gaan...
Onschuld:
Het verhaal is vanuit het perspectief van Bruno geschreven. Bruno kan niet vertellen wat voor werk zijn vader doet. Hij weet de betekenis van de Jodenster en het hakenkruis niet. Voor hem is het een mouwband die bij hem nog nooit is opgespeld. Bruno begrijpt niet waarom de mensen aan de andere kant van het hek allemaal een pyjama aan hebben. De volgende zin uit het boek benadrukt dat intens: "Heil Hitler, zei Bruno, wat, voor zover hij wist, een andere manier was om te zeggen 'Tot ziens en een prettige dag verder'." (Boyne, 2006, p. 43). De realiteit van het werk van vader, de situatie achter het hek en de mensen die daar leven ontgaat Bruno. Het onschuldige neigt zelfs naar het naïeve.
Normen en waarden:
In het verhaal zie je op meerdere manieren de kwestie tussen goed en fout terugkeren. Beleefdheidsnormen, de functie van soldaat, gedragsregels, het houden van een geheim of juist niet, schaamte en de mensen achter het hek. Bruno weegt deze normen en waarden af en is met zichzelf in conclaaf. De lijn doortrekkend binnen het verhaal, zijn er ook bij de volwassenen dilemma's met betrekking tot goed en kwaad. Vooral het volgende voorbeeld illustreert dat: "Kijk nou hoe je daar staat in je uniform, ging ze door, alsof het je tot een bijzonder iemand maakt. Het kan je niet eens schelen wat het betekent. Waar het voor staat." (Boyne, 2006, p. 70). De bovenstaande kwesties zit de lezer aan tot nadenken wat ik sterk en typerend vind voor 'De Jongen in de gestreepte pyjama'.
Spanning creëren:
Wat de schrijver sterk doet is het creëren van spanning, waardoor je het gevoel krijgt te moeten doorlezen. Elk hoofdstuk eindigt de schrijver met een kleine cliffhanger of vraag waardoor je geneigd bent door te lezen. Door nieuwsgierigheid heb ik het boek in sneltreinvaart uitgelezen. Een voorbeeld van het eind van een hoofdstuk: Ik heb nog nooit een vriend zo in de steek gelaten. Shmuel, ik schaam me. En toen hij dat zei, lachte Shmuel en knikte en Bruno wist dat hij het hem vergeven had, en toen deed Shmuel iets dat hij nog nooit had gedaan. Hij lichtte de onderkant van het gaas op zoals hij altijd deed als Bruno hem iets te eten bracht, maar deze keer stak hij zijn hand uit en hield die daar, wachtend tot Bruno de zijne ook uitstak, en toen schudden de twee jongens elkaar de hand en lachten naar elkaar. Het was de eerste keer dat ze elkaar aanraakten." (Boyne, 2006, p. 133). Bovenstaand stukje vind ik sterk omschreven en ik was meteen benieuwd naar het vervolg. Zal één van de twee onder het hek doorgaan? Dat is de vraag die in mij opkwam.
Stof tot nadenken:
Coillie (2007) schetst dat oorlogsverhalen op meerdere manieren geschreven kunnen worden, oorlog als avontuur, dat nooit meer, om nooit te vergeten en leven in tijden van oorlog. Boyne heeft het mijn inziens gecombineerd. Aan de ene kant gaat het om de avonturen van Bruno binnen het verhaal, aan de andere kant is het om nooit te vergeven en daarnaast is het vanuit een kinderperspectief ten tijde van de oorlog geschreven met het kamp 'Oudvis' centraal. Echter wat betekent 'Oudvis' nou eigenlijk?
Is de vergelijking met Auschwitz en zijn gruwelijkheden door de adolescenten makkelijk gelegd of zit hier nog verschil in? Voor mij als docent roept dit vragen op en zet aan tot nadenken.
Daarnaast geeft ook het boek veel stof tot nadenken en vooral het einde van het boek is heftig, maar indrukwekkend omschreven. Het marcheren naar... De rest mag jezelf lezen!
Conclusie:
Het boek is mooi geschreven en snijdt veel thema's aan om over na te denken. De onschuld van Bruno is goed in beeld gebracht, hier en daar vind ik het wel wat naïef worden. Buiten dat stukje vind het sterk geschreven, goed opgebouwd en geeft veel stof tot nadenken. Thema's van deze tijd, zoals beleefdheid, gedragsregels, oudere zus (of broer) en schaamte, maar ook thema's van vroeger: een superieure macht, het kamp met zijn gruwelijkheden, bedienden en 'de Furie'. Ik raad het boek dan ook zeker aan om te lezen!
Bibliografie:
- Boyne, J. (2006). De jongen in de gestreepte pyjama. Amsterdam: Arena.
- Coillie, J.V. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. Leuven: Davidfonds Uitgeverij.
Reactie op Sander Nijland “De jongen in de gestreepte pyjama” door Lindy Verhoeven
BeantwoordenVerwijderenSander geeft aan dat hij het boek sterk en typerend vindt doordat je als lezer aan het denken wordt gezet over diverse kwesties m.b.t. normen en waarden. Ik ben het met Sander eens omdat het onderwerp van het boek ‘de holocaust’ sowieso een morele geschiedenis aan het licht brengt. Door de gedachten van Bruno wordt je aan het denken gezet. “ ‘Polen,’ zei Bruno nadenken en woog het woord op zijn tong. ‘Dat is niet zo goed als Duisland, hè?’ Shmuel keek verwonderd. ‘Waarom niet?’ vroeg hij. “ (Boyne, p. 107).
“ ‘Er zijn geen goede soldaten,’ zei Shmuel. ‘Natuurlijk wel,’ zei Bruno. ‘Wie dan?’ ‘Nou, vader bijvoorbeeld,’ zei Bruno. “ (Boyne, p. 133)
Sander geeft aan dat de schrijver de spanning in het boek goed vast weet te houden door o.a. cliffhangers. Deze mening deel ik met Sander, omdat ik mezelf dezelfde vragen stelde tijdens het lezen. Daarnaast is het verhaal aangrijpend. Door je eigen kennis over de geschiedenis van dit onderwerp kan je een goed beeld vormen waarom Bruno niet alle dingen begrijpt. Het gaf me een andere inkijk van dit stukje geschiedenis omdat het gezin van een Duitse commandant wordt belicht. Sander beschrijft dit in zijn recensie onder het kopje ‘Stof tot nadenken’.
“De jongen in de gestreepte pyjama” is geschreven voor adolescenten van 15 – 18 jaar. Ik ben van mening dat dit boek zeker bij deze leeftijdscategorie past. Het boek confronteert de lezers met de grenzen van het menselijke bestaan, vraagt een zekere leeservaring omwille van de complexe structuur met meerdere niveaus en standpunten, de lezer dient lege plekken zelf in te vullen en de lezer krijgt geen definitief antwoord over het einde maar en kan dit wel zelf invullen. (van Coillie, 2007). Het boek leest handig, door de opzet van het verhaal is het spannend waardoor je het in een adem uitleest. Het genre en de functie van het boek komt goed tot zijn recht; je wordt aan het denken gezet over de holocaust.
Ik raad dit boek zeker aan bij kinderen van 15-18 jaar.
Reactie op de recensie ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ van Sander Nijland door Ilse van Gasteren.
BeantwoordenVerwijderenIn de recensie ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ (20)06 geschreven door Sander Nijland beschrijft Sander dat er in het verhaal op meerdere manieren de kwestie tussen goed en fout terugkeren. De hoofdpersoon in het boek weegt de normen en waarden af en is met zichzelf in conclaaf. Ik ben het met Sander eens dat dit typerend is voor het boek. Ook ben ik het met hem eens dat het boek de lezer tot nadenken zet.
Sander beschrijft eveneens in zijn recensie dat de schrijver van het boek spanning creëert. Ook dit ben ik met hem eens. Als lezer wil je graag doorlezen en weten wat er gaat gebeuren. Ook het stukje dat de hoofdpersoon en zijn vriendje aan het overleggen zijn of één van de twee onder het hek zou doorkruipen, vond ik het meest spannende (Boyne, 2006, p.133).
In de recensie is terug te lezen dat Sander van mening is dat het boek mooi is geschreven en dat het veel thema’s aansnijdt. Ik ben het hier mee eens. Ook beschrijft Sander dat de onschuld van Bruno op een mooie manier in is beeld gebracht. Ik ben het hiermee eens. Echter plaatst Sander hier de kanttekening bij dat hij vindt dat Bruno iets te naïef is beschreven. Hier ben ik het niet mee eens. Met de kennis die wij nu hebben van de geschiedenis, zal een kind dit minder snel overkomen. Echter was er toen onder de bevolking, en al helemaal bij kinderen, geen weet bij het feit dat er mensen in een concentratiekamp worden omgebracht.
‘De jongen in de gestreepte pyjama’ is geschreven voor adolescenten van 15-18 jaar. Dit boek past zeker bij deze leeftijdscategorie gezien het aangrijpende onderwerp. Het boek confronteert de lezers met de grenzen van het menselijk bestaan, vraagt een zekere leeservaring aangezien het boek een complexe structuur heeft met meerdere niveaus en standpunten. Ook moet de lezer zelf lege plekken invullen en het boek heeft een open einde, dus moet dit zelf invullen (Van Collie, 2007).
Bibliografie
Boyne, J. (2006). De jongen in de gestreepte pyjama. Amsterdam: Arena.
Van Coillie, J. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. Leidschendam: Bibilion.