Recensie: Livestream - Mieke van Os

Tegenbosch, B. (2017) Livestream. Houten: Van Goor / Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum

 

Een twintig uur durende zoektocht door Manhattan

"Ik had in mijn leven één keer in de trein gezeten, naar de Keukenhof of all places. Nu vlieg ik naar New York! Capital of the world. City that never sleeps! Wat kan mij nou gebeuren? Er gebeurde namelijk van alles. Met mij. Soms lijkt het misschien onlogisch of zelfs onvoorspelbaar. Oké, here we go... (Tegenbosch, p.9-11)

 

We volgen Rick, een jongen van zeventien jaar, die in de kerstvakantie naar New York vliegt naar zijn oom in Manhattan. Op weg naar diens appartement leert hij in de metro een meisje kennen en is op slag helemaal onder de indruk. Hij raakt verzeild in haar plannen voor later op die kerstavond. Dat er iets sensationeels op tilt is, begrijpt hij wanneer Kris knipoogt: 'We gaan trending worden op YouTube". Hoe, dat blijkt op het eind van het boek. Het verhaal ontspint zich door verhullen en onthullen. Het begint met haar verdwijning, door een kidnap zo lijkt het. Rick zet meteen de achtervolging in en zegt daarover: "En dat terwijl ik inmiddels weet dat de kans groot is dat ik op mijn eerste avond in New York in de problemen ga komen. Flink in de problemen (Tegenbosch, p. 38). 

Lopen als door een filmset

Zoals Tegenbosch aangeeft is het verhaal misschien onlogisch of zelfs onvoorstelbaar. Tegenbosch geeft aan het onwaarachtige tegengas door veel aandacht te schenken aan realistische details. Tegenbosch (2017) beschrijft het nachtleven in de Village, de dragqueens, de yellow cabs, de gaybars,  een basejump, goksites, de verkeerslichten die aan kabels boven de kruispunten hangen, de verlichte wolkenkrabbers en zelfs de rokende putdeksels. Ook horen we in gedachten de stem die uit de luidsprekers schalt 'Stand clear of the cloosing doors'. Op een kaartje op de binnenkanten van de omslag staan de hotspots van het verhaal omcirkeld: Canal Street, Christopher Street, Leonard Street, MacDougal Street, Penn Station. Specifieke aanwijzingen in de dialogen versterken de bewijskracht. "Nadat ik een foto heb gepost van een veel te blije Rick met op de achtergrond een veel te wazige Freedom Tower" (Tegenbosch, p.27). Hierdoor komt het avontuur op mij als lezer over alsof dat zo had kunnen gebeuren. Ook is het aannemelijk dat Rick - ook al is hij nog nooit in New York geweest - zich vrij snel thuis voelt doordat de omgeving dankzij film en tv voor hem enigszins herkenbaar kan zijn. De Engelse woorden om de herkenbaarheid te staven, vind ik aanvankelijk wel  popie jopie trendy en enigszins gekunsteld.

Tegenbosch zet allerlei middelen in om de spanning op te bouwen. Reizen, ongewone ontmoetingen, verrassende wendingen, mysterieuze verdwijningen en heroïsche of vervaarlijke situaties. Hij weet de spanning te verhogen door beeldbeschrijvingen en sfeerschepping, informatie gedoseerd vrij te geven en een underground raadsel te maken van de zoektocht. Want in welke situatie is Rick nu eigenlijk beland? Die spanning wordt van meet af aan opgeroepen. Steeds duiken er nieuwe vragen hieromtrent op. Het antwoord wordt slechts gedeeltelijk gegeven doordat het verhaal zich verplaatst naar andere locaties of personen in Manhattan. Ook vertraagt Tegenbosch het tempo door een dialoog tussen Rick en Kris filosofisch te maken en versnelt hij juist door letterlijk vaart te brengen in de verplaatsingen. Dit gaat gepaard met langere en kortere zinnen. Ook zoomt hij in op details om de aandacht te scherpen en te verwijzen naar eerdere scenes waarin het attribuut een rol speelde: "En toch heb ik iets herkend: oorbellen. Goudkleurige hangers met bloedrode edelstenen" (Tegenbosch, p. 58). Dit is lijn met Coillie (Coillie, p. 141-149).

Authenticiteit en eigenzinnigheid in een spanningsveld met collectiviteit

Tussen de hoofdpersonen Rick en Kris ontvouwt zich een uitwisseling rondom het spanningsveld van de behoefte uniek te willen zijn, uit te willen komen voor je werkelijke gevoelens en je authenticiteit naar buiten te kunnen brengen enerzijds en anderzijds over de gedeelde angst om buiten de boot te vallen. "Ik wil niet de indruk wekken dat ik een toerist ben. [...] Ik wil niet opvallen. Waarom wil ik eigenlijk niet opvallen? [...] Nee, ik ben niet bang. Het is iets anders: ik wil er gewoon bij horen. Maar waarom? En waarbij precies?" (Tegenbosch, p.16). Hoewel ze jong zijn, zijn hun uitspraken met regelmaat filosofisch en diepzinnig. "Fascinerend, hè, dat de manier waarop we op elkaar reageren afhankelijk is van de plaats waar we ons bevinden"(Tegenbosch, p.18).  Of ook: "Mensen zeggen van alles zonder dat ze het menen. [...] Let maar eens op. We stellen elkaar vragen waarop we het antwoord al weten en dat antwoord is niet eens een eerlijk antwoord. [...] En ik wil niet fatsoenlijk zijn,. Ik wil echt zijn." (Tegenbosch, p. 20). Op het eind van het boek mijmert Rick na over zijn gevoelens voor Kris. "Maar besef is iets raars. We denken dat als er iets indrukwekkends gebeurt, dat we dat meteen zouden kunnen bevatten. Dat kan helemaal niet. Pas als je een herinnering hebt gevormd, weet je hoe je je toen voelde" (Tegenbosch, p. 181). Mooi gezegd. Al lijkt me dit niveau van reflecteren erg hoog voor hun  leeftijd. Bovendien is het boek een pageturner en voor je het weet lees je over deze pareltjes heen. Deze liefde voor debatteren en filosoferen herken ik overigens wel vanuit mijn eigen tienerjaren waarin we hele bomen konden opzetten over soortgelijke vraagstellingen. 

Losmaken en een jump in het diepe

Rick verrast zichzelf met zijn eigen idee om de kerstdagen thuis te omzeilen. We voelen de spanning in hem opbouwen over zijn onverschrokken idee: "Waarom niet?

Natuurlijk, ik was nog nooit lang van huis geweest.

Natuurlijk, ik had nog nooit gevlogen.

Natuurlijk, in mijn eentje.

Natuurlijk, ver weg.

Maar ook...New York! 

De herhaling legt accent op dit voor hem zo ongewone initiatief. En zeg nu zelf. Het meebeleven wordt groter als hij na aankomst het beeld oproept van thuis. "En het is kerstavond. Opeens voel ik hoever ik van huis ben. Mijn vader moet de openhaard al hebben aangestoken.  [..] Hoe saai ik dat altijd vond. Ik voel een steek in mijn buik" (Tegenbosch, p. 28). Voor een jongere van zeventien uit een beschermd milieu is het zeker ook een heel avontuur. De emoties roeren zich niet alleen daarom in hem, zoals het in een 'Young Adult boek' betaamt. "Ik zou de plek waar haar hand me raakt precies kunnen uittekenen. 'Waar gaan we naar toe?', vraag ik om van onderwerp te veranderen én om mijn hartslag weer onder controle te krijgen" (Tegenbosch, p. 30) "En alhoewel haar handen koud zijn, voel ik haar warmte wel. En dat heeft met temperatuur niets te maken" (Tegenbosch, p. 184).

 

Net als in de film, ik wil het!

Dit boek is min of meer gemonteerd van opzet en leent zich in combinatie met de spannende dynamische eigentijdse zoektocht voor een verfilming. Jongeren worden meegenomen uit hun directe bekende wereld: ze worden uitgenodigd om net als Rick eens uit hun comfortzone te stappen. Dat correspondeert met een leeftijd waarin er een hang is naar thrillseeken. De titel Livestream is toepasselijk. Een moderne variant op Big Brother is watching you. Een boek van George Orwell (1984), dat een beeld schetst van een toekomst waarin iedere bewoner van het land voortdurend in de gaten wordt gehouden met camera's, die zelfs in de huizen zijn geïnstalleerd. Recenter van datum is het hierop geënte tv-programma Big Brother. Wat is het visionaire gehalte van Livestream in dit opzicht? Naast actie biedt het boek ook een wild romance. Hoe onverwachts is dan ook het slot. Op de vraag van Rick: "Echt, wat wil je me zeggen?" antwoordt Kris met gevoel voor humor en als uitlaatklep voor alle spanning:"Ik heb xxx" (Tegenbosch, p. 185). Onconventioneel. Ongerijmd? Als ik Kris was geweest, had ik dat vast ook gedaan... Een lekker jongensboek, ook voor meisjes, lees het zelf!

Wie reist kijkt ver van huis ook met afstand naar zichzelf, naar thuis, familie, buurt, school en vrienden. In de voetsporen van Rick kun je verkennen: wie zijn belangrijk voor me? (En wie niet). Wat maakt dat ik iemand als vriend beschouw en hoe ga ik met mijn vrienden om? Wie ben ik? 

Dit boek is het vierde boek van piloot en schrijver Buddy Tegenbosch en zijn derde boek voor de serie Best of YA. Het is uitgegeven in september 2017, op 10 september gepresenteerd bij Van Pierre in Eindhoven en daarmee vers van de pers. Voor de trailer vloog hij met filmer/fotograaf Martijn van de Griendt naar New York om in Manhattan de opnamen te maken in precies twintig uur, net als zijn hoofdrolspelers.

 Bronnen: 

• Coillie, J. van. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten; Hoe werken (met) kinder en jeugdboeken? Leidschendam: Uitgeverij Biblion.
• https://www.ed.nl/eindhoven/schrijven-maakt-leven-van-eindhovenaar-buddy-tegenbosch-pas-echt-leuk~a807b3a0/ Geraadpleegd 9 september 2017
• Tegenbosch, B. (2017) Livestream. Houten: Van Goor Best of YA  / Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum