Prikkeldraad, Derk Visser

Recensie Michelle Clarke

Derk Visser, 2011, Prikkeldraad. Uitgeverij J.H. Gottmer, Haarlem.

Samenvatting.

De 15 jarige puberende Chelsea woont met haar opstandige rebelse zus Jewel en ruziënde ouders in een grauw appartement, boven hun bijna failliete buurtcafé, in een achterstandswijk (Statenkwartier). Chelsea wordt omringd met vrienden en omstanders uit een lager milieu, een vader met overmatig drankgebruik en een moeder die het met de buurman aanpapt. Kortom, Chelsea is niet gelukkig! Ondanks alle uitzichtloosheid wil Chelsea toch proberen te geloven dat alles beter wordt. Haar levensverhaal krijgt echter nog een grotere dramatische wending wanneer haar vader door een val in een coma raakt, anderen haar ervan verdenken dat ze haar vader van de trap heeft geduwd, de vriend van haar zus met Chelsea flirt wat tot misbruik leidt en vriend Mickey die van Chelsea een grote ster denkt te kunnen maken. Het wordt haar allemaal teveel!

Persoonlijke waardeoordeel.

Oranje naaldhakken!

Wanneer je ‘Prikkeldraad’ in handen neemt, tref je op de omslag een jong meisje aan in een wit jurkje met oranje naaldhakken. Ze heeft lang blond haar en staat gebukt, bijna wegduikend op een donkere houten vloer. Op de achtergrond een grote witte gesloten deur.

De verbeelding en de fantasie bij deze omslag slaat bij mij al direct toe. Ik ben benieuwd naar het verhaal van dit verdrietig meisje. Chelsea is een jonge meid, maar staat – gezien haar fysieke uitstraling op de omslag – al met een been in de volwassenheid met, wat lijkt, een zorgelijk bestaan. Ze oogt overstuur, treurig en zondert zich daarvoor af. Weg van haar omgeving; de deur is dicht!

Kennismaken met Chelsea

Tijdens de eerste kennismaking met Chelsea in ‘Prikkeldraad’ neem ik ten eerste dit gevoel van treur en drama op de omslag mee het verhaal in. Chelsea vertelt haar verhaal over een periode van maar 3 weken. Haar verhaal begint op zaterdag 1 juli en eindigt op 23 juli. Er gebeurt enorm veel in 3 weken tijd. Haar vader komt ten val en belandt in een coma. Chelsea is aanwezig tijdens zijn val en wordt verdacht van het duwen van haar vader. Er wordt veel over haar geroddeld. Chelsea wordt tevens misbruikt door de vriend van haar zus én ze leeft in een liefdeloze omgeving; een ruziënde zus en een moeder waar ze niet mee kan praten. Tevens komt haar vader te overlijden.

 Ondanks haar achtergrond en het dramatische verhaal wendt het verhaal zich tussentijds met grappige momenten en puberale uitspraken. Chelsea treft een oude vriend waar ze voor enkele dagen zich schuil houdt. Haar oude vriend Mickey heeft de grootse plannen met haar. Onrealistisch, maar het lijkt Chelsea ook weg te slepen van de realiteit en het geeft haar stiekem een sprankje hoop. Iemand gelooft in haar!

De wending, in haar verhaal, van drama naar enigszins humoristisch, maakt haar verhaal bijzonder. Haar momenten van spanning, emotie, het verlangen naar harmonie en geborgenheid wisselen zich af met cynische humor en momenten waarop lijkt dat Chelsea even kan vluchten uit haar dagelijkse drama.

Haar verhaal

Als lezer zie je Chelsea en de andere personages door de ogen van Chelsea. Over Chelsea zelf kom je weinig te weten. Zij deelt haar gevoelens en gedachten nauwelijks. Dat is jammer en had naar mijn idee meer gemogen. 

Wel beschrijft ze haar belevenissen en alle personages uitvoerig, zoals zij ze ervaart. Ze komen geloofwaardig over en ik kan ze mij goed visualiseren, door de goede karakteristieke omschrijvingen. Bijvoorbeeld: Jennifer met haar mooie rode hakken aan, paraderend in de supermarkt, waarvan de rode hakschoenen bij haar werkuniform en rode nagellak passen. Ze heeft weinig ambitie en wil het liefst haar hele leven in de supermarkt blijven werken. 

Ook zus Jewel wordt krachtig omschreven. Ze is prikkelbaar en maakt veel ruzie met haar zus Chelsea. Toch hangen ze samen veel rond tijdens de zomer. Ze drinken bier en roken samen veel. Het lijkt allemaal wat doelloos en uitzichtloos. Jewel hangt ook rond bij vrienden, vriendinnen en haar vriend Duncan. Jewel lijkt in mijn opzicht veel met zichzelf bezig te zijn.

Op Ducan is Chelsea een beetje verliefd. Ze voelt zich ten eerste erg tot hem aangetrokken en fantaseert volop over hem. De draagt zijn foto bij haar. Ook doet ze haar best om met hem alleen te kunnen zijn. Ze bevindt zich op glad ijs, maar zoekt de spanning wel bij hem op. Je vraagt je al meteen af hoe dit zich verder zal gaan ontplooien. Tot mijn verbazing, wanneer Chelsea een keer alleen met Duncan is, loopt dit samenzijn enorm uit de hand. De situatie waarin Chelsea zich verkeert is verschrikkelijk. Haar gevoelens bij deze gebeurtenis blijven echter op de achtergrond.

De ruzies thuis met zus Jewel houden helaas aan. Met haar moeder lijkt Chelsea niet te kunnen praten. Over moeder kom je weinig te weten, behalve dat ze aan bloemschikken doet en deze bloemstukken neemt ze mee naar huis.

De ruzies thuis en het liefdeloze gevoel zorgen er o.a. voor dat Chelsea uiteindelijk van huis weg loopt en bij vriend Mickey (enkele dagen) verblijft. Bij Mickey voelt ze zich goed.

Vader kampt met een faillissement van zijn café en verwerkt zijn sombere momenten door te grijpen naar de drank. Ten eerste heb ik een aversie voor een personage als hij. Vader is echter wel lief voor Chelsea en hij redt Chelsea ook van een (bijna) val op de trap. Zelf komt hij ten val, raakt in coma en overlijdt uiteindelijk.  

Het leidmotief

Het leidmotief van Chelsea’s verhaal is enorm duidelijk. Het betreft de ellende in haar leven. Soms zoekt ze het juist op en dan vermijdt ze alle ellende en problemen die zij als tiener in haar leven beleeft.

Hoe ik 'Prikkeldraad' beleef!

Ik vond ‘Prikkeldraad’ mooi om te lezen. Je volgt een puber, maar in een volwassen verwoording binnen een bijzonder levensmoment van een uitzichtloos meisje. Het verhaal wordt helder en met dagelijks taalgebruik beschreven. Je komt genoeg spreektaal tegen, wat het verhaal van een puberend meisje echt maakt. Het past bij de vertelinstantie; meekijken in de ogen van Chelsea.

De opbouw van het verhaal is prettig om te lezen. Fabel en sujet lopen vrijwel parallel. De opbouw is chronologisch, dus duidelijk voor jonge lezers. Soms moest ik wel wennen aan wat woordgebruik, zoals frikadellen in plaats van frikandellen.  

De mooie citaten

Er zijn meerdere citaten uit het boek die bij mij zijn blijven hangen. Een, wanneer Chelsea, vriendin Jennifer en vriend Mickey in gesprek zijn. Chelsea omschrijft Michey als volgt:

Mickeys linkeroog loenst, daardoor krijg ik het gevoel dat er iemand schuin achter me staat. Net als vroeger op het schoolplein, toen ik dacht dat zijn vrienden achter me stonden om de vluchtroute af te snijden. Tot ik erachter kwam dat hij geen vrienden had. Het is een wonder dat hij zijn rijbewijs heeft gehaald met dat oog.

Het is grappig hoe Chelsea Mickey omschrijft met zijn oog. Ik zie me deze scene zo voor me, dat ze hem verkeerd interpreteert door zijn oog…en daar achteraan komt dan nog die cynische opmerking. Geweldig! Echt een puberuitspraak! Zo eerlijk zijn mijn leerlingen soms ook over elkaar. Ook al zijn ze vaak de beste maten van elkaar, ze weten elkaar altijd op een bepaald punt lomp te raken. Gelukkig kunnen ze er vrijwel altijd samen om lachen.

(helaas kan ik niet benoemen op welke pagina dit in het boek staat. Het E-boek van de bibliotheek vermeldt geen paginanummers bij de digitale pagina’s).

Nog een stuk verhaal wat bij me is gebleven. Chelsea vertelt over haar wc-pot "ervaring", nadat ze bij de drogist condooms heeft gehaald:

Ik scheur een pak maandverband open en gooi er een in de wc. Het zuigt zich vol met water. Ik trek door en het verband wordt weggespoeld, het water komt omhoog tot de rand van de pot. Daarna zakt het weer langzaam. Ik gooi nog een paar maandverbanden in de wc en prop die met een borstel de afvoer in. Dan trek ik weer door. De stortbak maakt een borrelend geluid. Het water loopt nu over de rand op de tegelvloer. Eerst wil ik een stap naar achter doen, maar blijf dan toch staan. Ik wacht tot het water mijn slippers raakt en zich langzaam om mijn voeten sluit.

Ik moest flink grijnzen bij dit stuk. Hier lees je duidelijk wat pubers soms gewoon uit verveling doen; omdat het kan! Ik heb jaren in een jongeren-café gewerkt en daar gebeurde dit ook maandelijks op de toiletten. Deze handeling vind ik erg realistisch in de beleving van een wat uitzichtloze puber.

(helaas kan ik niet benoemen op welke pagina dit in het boek staat. Het E-boek van de bibliotheek vermeldt geen paginanummers bij de digitale pagina’s).

En tot slot vond ik ook het volgende gesprek tussen Jennifer (vriendin Chelsea) en haar moeder lachwekkend. Het gaat er grof aan toe:

‘Wat is dat?’ vraagt Jewel.

‘Je bent geschorst.’

‘Hoezo?’

‘Wat denk je?’ Ma gaat met haar armen in haar zij staan.

‘Die vent zat aan míj!’ Jewel smijt haar zonnebril door de kamer. ‘En dan word ík geschorst!’

‘Hij probeerde je uit de ringen te krijgen!’

‘Ik kan zelf wel uit de ringen komen! Daar heb ik geen hulp bij nodig.’

‘Hoe komt die brief bij het oud papier?’

‘Weet ik het.’

‘We hadden afgelopen vrijdag op gesprek moeten komen. Ze schrijven dat je een vogelnestje wilde maken en vast kwam te zitten.’

‘Die vent zat aan mijn kont! Sinds wanneer mag iedereen zomaar aan mijn kont zitten?’

‘Ze zeggen dat je om hulp riep en dat hij je eruit wilde helpen.’

‘Ik riep voor de grap om hulp.’

                  Zijn neus is gebroken.’

‘En mijn hand gekneusd.

En zo loopt de discussie tussen moeder en Jennifer (goede vriendin van Chelsea) nog wel even door. Binnen dit gesprek zie je fantastisch hoe het puberbrein functioneert. Jennifer realiseert zich totaal niet dat ze iemand van school letterlijk beschuldigt van aanranding/misbruik, terwijl hij haar alleen maar wilde helpen. Ze heeft hem ook nog eens een gebroken neus geslagen. Het geweten is bij Jennifer ver te zoeken!

(helaas kan ik niet benoemen op welke pagina dit in het boek staat. Het E-boek van de bibliotheek vermeldt geen paginanummers bij de digitale pagina’s).

Aanrader?

Tot slot kan ik dit boek adviseren voor jeugdige lezers rond de leeftijd van 15 jaar of ouder. Het boek wordt algemeen geadviseerd vanaf 14 jaar.  Het is passend bij de beleving en de wereld van een puber. De gebeurtenissen lopen gevarieerd van drama tot humor, wat ervoor kan zorgen dat de jonge lezer geprikkeld blijft om verder te willen lezen in dit boek. Het boek kan als een novelle beschouwd worden, omdat het met name één verhaallijn (dat van Chelsea) bevat. Dit is prettig en niet te ingewikkeld voor jonge lezers. Als ik het boek een cijfer mag geven (0 is slecht en 10 is uitstekend), dan geef ik het boek een 8. Het is een gewaagd en succesvol verhaal voor jonge lezers!